Το Ολυμπιακό κίνημα πολλές φορές στη σύγχρονη ιστορία του έχει πληγωθεί από πολιτικές παρεμβάσεις που θέλησαν να εκμεταλλευτούν την παγκόσμια απήχηση των αγώνων για να πετύχουν τους σκοπούς τους, είτε με ωμούς εκβιασμούς, είτε με αιματηρές επιχειρήσεις. Πολύ περισσότερες φορές έχει γραφτεί και έχει ειπωθεί πως ο αθλητισμός θα πρέπει να ενώνει τους λαούς και να αποτελεί μέσο για τη συναδέλφωση των ανθρώπων.

Έχουν υπάρξει όμως μερικές στιγμές στην πορεία αυτή των Ολυμπιακών αγώνων που οι ίδιοι οι αθλητές έχουν πάρει στα χέρια τους τον αθλητισμό και τον έχουν χρησιμοποιήσει σαν όπλο εναντίον της πολιτικής. Ποιός άραγε μπορεί να ξεχάσει τις υψωμένες γροθιές των δυο μαύρων Αμερικανών σπρίντερ πάνω στο βάθρο των νικητών στην Ολυμπιάδα του Μέξικο Σίτι, ένα ηχηρό χαστούκι στα μούτρα της ρατσιστικής και συντηρητικής Αμερικής; Ή ποιος δεν θυμάται το λαμπερό νέγρικο χαμόγελο του Τζέσε Όουενς τη στιγμή που κοιτάει προς το θεωρείο των επισήμων του τρίτου Ράιχ, στους αγώνες του Βερολίνου, έχοντας καταρρίψει ολοκληρωτικά μέσα σε μία μόνο εβδομάδα την γελοία προπαγάνδα περί Άρειας φυλής που τόσο προσεκτικά έχτιζαν ο Γκέμπελς και οι όμοιοί του για χρόνια ολόκληρα;

Τίποτα όμως από όλα αυτά δεν είναι ικανό να φτάσει την απελπισία και συγχρόνως το μεγαλείο, την οργή και παράλληλα τον πόνο, την περηφάνια και μαζί το μίσος που βρέθηκαν μέσα στην πισίνα της Μελβούρνης το 1956, στο πιο θρυλικό παιχνίδι πόλο σε όλη την ιστορία του αθλήματος και σε μια από τις συγκινητικότερες ανθρώπινες στιγμές του παγκόσμιου αθλητισμού. Το Sport24.gr γυρίζει 58 χρόνια πίσω, στις 6 Δεκεμβρίου του 1956, στον ημιτελικό αγώνα ανάμεσα στις εθνικές ομάδες υδατοσφαίρισης της Ουγγαρίας και της Σοβιετικής Ένωσης, μια συνάντηση που έμεινε γνωστή στα χρονικά ως "το μπάνιο στο αίμα".

ΠΡΙΝ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ

Κατεστραμμένο τανκ στην Βουδαπέστη (1956)

Στις 23 Οκτωβρίου του 1956 μια μικρή φοιτητική διαδήλωση στη Βουδαπέστη εξελίχθηκε μέσα σε μερικές ώρες σε μαζική λαϊκή εξέγερση κατά του καθεστώτος. Για λίγες μέρες οι Ούγγροι πίστεψαν πως θα μπορούσαν να αποτινάξουν από πάνω τους τον Σοβιετικό ζυγό και να κατακτήσουν την αυτοδιάθεση και την ελευθερία τους. Μια εβδομάδα αργότερα, την 1η Νοεμβρίου, σοβιετικός στρατός και τανκς μπήκαν στη χώρα και κατέπνιξαν την επανάσταση στο αίμα. Οι νεκροί υπολογίστηκαν σε περίπου 3.000, οι τραυματίες ξεπέρασαν τους 13.000, ενώ πάνω από 200.000 Ούγγροι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα.

Την ώρα που άρχιζε η σοβιετική επίθεση στη Βουδαπέστη, η εθνική ομάδα πόλο της Ουγγαρίας βρισκόταν σε ένα προπονητικό κέντρο στα περίχωρα της πόλης και έκανε την προετοιμασία της για τους Ολυμπιακούς αγώνες της Μελβούρνης, όπου και θα υπερασπιζόταν τον τίτλο που είχε κερδίσει τέσσερα χρόνια πριν στο Ελσίνκι. Με τους αγώνες να απέχουν χρονικά μόνο δυο μήνες, οι Μαγυάροι πολίστες που προπονούνταν ακούγοντας πυρά και βλέποντας καπνούς από τις οδομαχίες της Βουδαπέστης, μεταφέρθηκαν εσπευσμένα στη γειτονική Τσεχοσλοβακία, όπου ολοκλήρωσαν την προετοιμασία τους και ξεκίνησαν το μακρινό ταξίδι για την Αυστραλία, "για να εκπροσωπήσουν μια ελεύθερη Ουγγαρία", σύμφωνα με τα λόγια του Ίμρε Νάγκι, του ηγέτη της επανάστασης.

Οι Ούγγροι πολίστες στη διάρκεια της προετοιμασίας τους πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Μελβούρνης

Μόνο όταν η αποστολή έφτασε στο Ντάργουιν (πρώτο σταθμό τους στην Αυστραλία, πριν πετάξουν για την Μελβούρνη), μπόρεσαν οι Ούγγροι να πληροφορηθούν την πραγματική έκταση των γεγονότων που είχαν συμβεί στη χώρα τους, με φυσικό επακόλουθο την ανησυχία όλων για τις οικογένειές τους, τους φίλους και τους γνωστούς τους. Οι αθλητές είδαν τη συμμετοχή τους στους αγώνες σαν μια πράξη ευθύνης απέναντι στους συμπατριώτες τους, αποκτώντας έτσι διπλό κίνητρο για τη νίκη. Εκτός από την αθλητική διάκριση, ήθελαν να παλέψουν και για την τιμή της χώρας τους. "Αισθανθήκαμε πως δεν παίζαμε μόνο για τους εαυτούς μας, αλλά για όλους τους Ούγγρους", δήλωσε ο Έρβιν Ζάντορ – Μαγυάρος πολίστας – μετά το ματς.

Την ίδια στιγμή η διεθνής κοινότητα είχε πλέον πληροφορηθεί με λεπτομέρειες τη σοβιετική αγριότητα στην καταστολή της εξέγερσης και σε όλα τα στάδια της Αυστραλίας οι θεατές αποθέωναν τους Ούγγρους αθλητές σε όποιο άθλημα και αν αγωνίζονταν. Η Εθνική Ουγγαρίας ξεκίνησε το τουρνουά της υδατοσφαίρισης με δυο νίκες σε ισάριθμα ματς στον όμιλο (6-1 την Μεγάλη Βρετανία και 6-2 τις ΗΠΑ) και στην επόμενη φάση κέρδισε 4-0 τους Ιταλούς και 4-0 τους Γερμανούς, φτάνοντας έτσι πρώτη και αήττητη στον ημιτελικό, όπου θα αντιμετώπιζε τη Σοβιετική Ένωση.

ΟΥΓΓΑΡΙΑ VS ΕΣΣΔ / THE "BLOODBATH"

Οι Μαγυάροι πολίστες στην Μελβούρνη

Το πρωί της 6ης Δεκεμβρίου, λίγες ώρες πριν την έναρξη της συνάντησης, οι Ούγγροι πολίστες και ο προπονητής τους, Μπέλα Ράτζκι, συγκεντρώθηκαν στο εστιατόριο του ξενώνα που διέμεναν για να συζητήσουν τον τρόπο με τον οποίο θα αντιμετώπιζαν τους αντιπάλους τους. Θα ήταν ένα κανονικό παιχνίδι όπως τα υπόλοιπα ή κάτι περισσότερο; Μετά από σύντομη διαβούλευση, όλοι συμφώνησαν πως πήγαιναν σε πόλεμο. Πέρα από την άμυνα ζώνης, την οποία θα εφάρμοζαν ως αγωνιστική τακτική, αποφάσισαν να προκαλέσουν τους αντιπάλους τους χρησιμοποιώντας τα ρώσικα που υποχρεωτικά μάθαιναν στο σχολείο. Σύμφωνα με τα λεγόμενα του Ζάντορ, "θέλαμε να τους εκνευρίσουμε ώστε να τους κάνουμε να χάσουν την αυτοσυγκέντρωσή τους".

Από την αρχή το παιχνίδι ξέφυγε από κάθε έλεγχο με σκληρά χτυπήματα μέσα και έξω από το νερό. Οι κλωτσιές και οι γροθιές έπεφταν ασταμάτητα εκατέρωθεν. Κάποια στιγμή ο αρχηγός της Ουγγρικής ομάδας, Ντέζο Γκιαρμάτι, κατάφερε ένα σχεδόν δολοφονικό χτύπημα στο πρόσωπο ενός αντιπάλου, σηκώνοντας αμέσως μετά τη σφιγμένη γροθιά του προς το πλήθος που τον αποθέωσε. Ενώ η κατάσταση μέσα στην πισίνα πήγαινε από το κακό στο χειρότερο, ο Ζάντορ είχε ήδη καταφέρει να σκοράρει δυο φορές, προκαλώντας πραγματικό ντελίριο στις κερκίδες του κολυμβητηρίου, οι οποίες ήταν κατάμεστες από 5.500 θεατές (ανάμεσά τους αρκετές εκατοντάδες αυτοεξόριστων Ούγγρων) που φώναζαν ρυθμικά: "Hajra Magyarok!" (πάμε Ούγγροι!).

Φάση από τη συνάντηση Ουγγαρίας - ΕΣΣΔ

Οι Μαγυάροι είχαν αιφνιδιάσει τελείως τους Ρώσους με την άμυνα ζώνης. Δυο πολίστες τους ήταν συνεχώς - από το ξεκίνημα μέχρι και το τέλος του αγώνα - πάνω στον καλύτερο Σοβιετικό παίκτη, αφήνοντας πάντοτε έναν αμαρκάριστο, στον οποίο φώναζαν όλοι μαζί "άντε μπάσταρδε, σούταρε, τί περιμένεις;", συνοδεύοντας τα λόγια τους με ακόμα περισσότερες βρισιές και προσβολές. Οι Ούγγροι στηρίζονταν στον πολύ καλό τους τερματοφύλακα, ο οποίος κράτησε απαραβίαστη την εστία του στα πρώτα λεπτά της συνάντησης, αυξάνοντας ακόμα πιο πολύ τον εκνευρισμό των Σοβιετικών. Μπαίνοντας στα τελευταία λεπτά του παιχνιδιού και ενώ το σκορ ήταν ήδη 4-0 υπέρ της Ουγγρικής ομάδας, ο Ζάντορ άλλαξε παίκτη στο μαρκάρισμα και ανέλαβε τον Βαλεντίν Προκόποφ.

Αμέσως άρχισε να τον προκαλεί, απευθύνοντάς του δεκάδες βρισιές και προσβολές – από τον Χρουστσόφ μέχρι την οικογένειά του: "Είσαι ένας χαμένος, το ίδιο και η μάνα σου, το ματς έχει τελειώσει, είστε όλοι λούζερ του κώλου" και διάφορα άλλα ανάλογου περιεχομένου. Ο Μαγυάρος παίκτης όμως "έκανε το λάθος" να αφήσει από τα μάτια του τον αντίπαλό του, γυρίζοντας προς το μέρος του διαιτητή, ο οποίος είχε σφυρίξει μια παράβαση. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή, ο Σοβιετικός γύρισε και του έριξε ένα ντιρέκτ βγαλμένο μέσα από ρινγκ, σκίζοντάς του το πρόσωπο πάνω και κάτω από το δεξί μάτι. Ο Ζάντορ αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πισίνα για να του προσφερθούν άμεσα οι πρώτες βοήθειες. Η θέα της αιμορραγίας στο πρόσωπο του Ούγγρου αθλητή ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι και οδήγησε το εξοργισμένο πλήθος στα άκρα.

Ο Ζάντορ (διακρίνεται κάτω προς τα αριστερά) δέχεται τις πρώτες βοήθειες

Δεκάδες θεατές - ανάμεσά τους και πολλοί Ούγγροι εμιγκρέδες - έφυγαν από τις θέσεις τους και περικύκλωσαν την πισίνα απειλώντας τους Σοβιετικούς με λιντσάρισμα. Για να αποφύγει τα χειρότερα η αυστραλιανή αστυνομία και ενώ απέμενε μόνο ένα λεπτό για τη λήξη της συνάντησης, επενέβη με ισχυρές δυνάμεις, αναγκάζοντας τον κόσμο να εκκενώσει τις κερκίδες και υποχρεώνοντας τους διαιτητές να διακόψουν το ματς. Οι Σοβιετικοί πολίστες φυγαδεύτηκαν στη κυριολεξία κάτω από τις απειλές και τις κατάρες των εξαγριωμένων θεατών. Την επόμενη μέρα το ματωμένο πρόσωπο του Ζάντορ έκανε το γύρο του κόσμου στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, ενώ τα εκτεταμένα ρεπορτάζ των απεσταλμένων δημοσιογράφων στην Αυστραλία μετέφεραν με κάθε λεπτομέρεια τα επεισόδια που είχαν εκτυλιχθεί στην πισίνα της Μελβούρνης.

Η ουγγρική ομάδα ανακηρύχτηκε νικήτρια, αφού βρισκόταν συνεχώς μπροστά στο σκορ και στον τελικό - χωρίς τον τραυματισμένο Έρβιν Ζάντορ - κέρδισε 2-1 τους Γιουγκοσλάβους κατακτώντας την πρώτη θέση στο τουρνουά και φυσικά το χρυσό μετάλλιο μέσα σε πρωτόγνωρη αποθέωση στην τελετή της απονομής από χιλιάδες παραληρούντες υποστηρικτές της. Αμέσως μετά τη λήξη των αγώνων, τα περισσότερα από τα 100 συνολικά μέλη της Ουγγρικής Ολυμπιακής αποστολής δεν επέστρεψαν στην πατρίδα τους και ζήτησαν πολιτικό άσυλο σε χώρες της Δύσης.

FREEDOM'S FURY

Η φωτογραφία του ματωμένου Ζάντορ έκανε τον γύρο του κόσμου

Το 2006, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 50 χρόνων από την Ουγγρική επανάσταση, γυρίστηκε ένα ντοκιμαντέρ με τον τίτλο "Freedom’s Fury" (Λύσσα για ελευθερία), το οποίο παρουσιάζει την ιστορία αυτού του παιχνιδιού. Την παραγωγή έκανε ο Κουεντίν Ταραντίνο, ο οποίος χαρακτήρισε το συγκεκριμένο ματς ως "την καλύτερη ιστορία που δεν ειπώθηκε ποτέ". Αφηγητής είναι ο Μαρκ Σπιτς, ο μεγάλος Αμερικανός Ολυμπιονίκης της κολύμβησης με τα 7 χρυσά μετάλλια στο Μόναχο, ο οποίος όταν ήταν έφηβος, είχε ως προπονητή τον Έρβιν Ζάντορ.

Η κορυφαία στιγμή αυτού του ντοκιμαντέρ, ήταν όταν ο σκηνοθέτης Κόλιν Γκρέι, συγκέντρωσε στην διάρκεια των γυρισμάτων όλους τους εν ζωή πολίστες εκείνου του αγώνα και από τις δυο ομάδες, οχτώ Ούγγρους και πέντε Σοβιετικούς. Η συνάντηση των άλλοτε "θανάσιμων" αντιπάλων αποδείχτηκε άκρως συγκινητική, αφού όλοι τους κάθισαν συμφιλιωμένοι μαζί στο ίδιο τραπέζι, αναπολώντας τις δύσκολες στιγμές που είχαν περάσει μέσα και έξω από την πισίνα μισόν αιώνα πριν. Σύμφωνα με τα λόγια του Γκρέι: "Και οι δυο ομάδες υπήρξαν θύματα μιας κακής συγκυρίας με τις χώρες τους να είναι δέσμιες μιας λάθος πολιτικής ιδεολογίας. Και αυτοί οι τύποι μπόρεσαν τελικά να ξαναβρεθούν σαν άνθρωποι και σαν συνάδελφοι αθλητές".

Μια ακόμα ταινία έχει γυριστεί με το ίδιο θέμα. Πρόκειται για την "Children of glory" (Τα παιδιά της δόξας), ουγγρικής παραγωγής και σκηνοθεσίας της Krisztina Goda. Η ταινία βγήκε στους κινηματογράφους στις 23 Οκτωβρίου του 2006, την ημέρα δηλαδή που συμπληρώνονταν 50 χρόνια από την έκρηξη της επανάστασης. Στο φιλμ παρουσιάζονται τα γεγονότα του 1956 μέσα από τη ζωή ενός πολίστα της Εθνικής Ουγγαρίας και μιας φοιτήτριας.

Πηγές: theguardian.com, bbc.co.uk, rferl.org, freedomsfury.net, waterpololegends.com

Βίντεο: Εικόνες από τη συνάντηση Ουγγαρίας - Σοβιετικής Ένωσης (6/12/1956)

Βίντεο: Το τρέιλερ του ντοκιμαντέρ "Freedom’s Fury"

Βίντεο: Απόσπασμα από την ταινία "Children of glory"