Αλκοολισμός, ένα ασανσέρ που πάει μόνο προς τα κάτω

Οι Ιάπωνες λένε ότι πρώτα το άτομο παίρνει ένα ποτό, μετά το ποτό παίρνει ένα ποτό και μετά το ποτό παίρνει το άτομο. Ο αλκοολισμός είναι ένας καθημερινός Γολγοθάς, μια αέναη μάχη με τους δαίμονές σου, μια εξάρτηση που μπορεί να οδηγήσει μέχρι και στο θάνατο.

Ο χώρος του αθλητισμού δεν έχει μείνει ανεπηρέαστος. Πολλοί σπουδαίοι αθλητές αντιμετώπισαν πολλά προβλήματα με το αλκοόλ και άλλες εξαρτησιογόνες ουσίες, με αποτέλεσμα είτε να καταστρέψουν την καριέρα τους, ακόμα και την ίδια τους τη ζωή. Είναι μια μεγάλη αρρώστια και ο αλκοολικός πρέπει να αντιμετωπίζεται ως άρρωστος.

Όλοι όσοι έχουν βιώσει αυτή την κατάσταση στο οικογενειακό τους περιβάλλον, μπορούν να καταλάβουν το τι μαρτύριο περνούν σε καθημερινή βάση. Τόσο οι πάσχοντες, όσο και εκείνοι που βρίσκονται δίπλα τους. Ο αλκοολικός μένει πάντα αλκοολικός ακόμα και αν σταματήσει να πίνει, απλά βρίσκεται σε απεξάρτηση. Αν ξανακυλήσει, τότε ο εφιάλτης επιστρέφει...

Ο Τζορτζ Μπεστ, ο Πολ Γκασκόιν, ο Ρόι Τάρπλεϊ, ο Μπράιαν Κλαφ, ο Τόνι Άνταμς, ο Μπέιμπ Ρουθ, ο Γκερντ Μίλερ, ο Σόκρατες, ο Ιβάν Ούχοφ, ο Βιν Μπέικερ και πολλοί ακόμα αντιμετώπισαν πολλά προβλήματα με το αλκοόλ. Άλλοι κατάφεραν να το ξεπεράσουν και άλλοι όχι. Άλλοι το έχουν αφήσει πίσω τους και άλλοι "έφυγαν", διότι δεν μπόρεσαν να το νικήσουν. Φυσικά, η χώρα μας δεν αποτελεί εξαίρεση, απλά για προφανείς λόγους δεν αναφέρονται ονόματα.

Το Sport24.gr ζήτησε την άποψη δυο ειδικών, ο καθένας από το δικό του μετερίζι. Μιας ψυχολόγου με ειδίκευση στον αθλητισμό που θέλησε να μας δώσει την επιστημονική πλευρά του ζητήματος και του πως μπορεί κάποιος που κάνει πρωταθλητισμό, να καταφέρει να μην μπλέξει ή να απαντήσει στο γιατί κάποιος αναζητά λύσεις στα προβλήματά του μέσω του αλκοόλ. Ασχολείται με παιδιά που μπαίνουν στον αθλητισμό και απαντάει στο τι δουλειά γίνεται στο κομμάτι της αθλητικής ψυχολογίας, προκειμένου να μένουν ανεπηρέαστα και να μην έχουν αυτοκαταστροφικές τάσεις.

Δεν μείναμε όμως εκεί. Θέλαμε να δούμε και την άλλη πλευρά, αυτή ενός ανθρώπου που βίωσε το πρόβλημα από "μέσα", έστω και αν δεν ασχολήθηκε με τον αθλητισμό, αλλά πάλεψε με τον αλκοολισμό και τα τελευταία 30 χρόνια έχει καταφέρει να τον νικήσει. Η μάχη βέβαια συνεχίζεται, δεν σταματάει ποτέ. Εδώ και πολλά χρόνια μάλιστα, μέσω των Ανώνυμων Αλκοολικών προσφέρει τις υπηρεσίες του στο να βοηθάει ανθρώπους να βρίσκουν διέξοδο από το τούνελ του μαρασμού.

Τι είναι ο αλκοολισμός και πως επιδρά στον οργανισμό

Κατ' αρχάς, πρέπει να κατανοήσει κάποιος τι είναι ο αλκοολισμός και πως διαφέρει ο αλκοολικός από έναν απλό πότη. Τα άτομα αυτά, ανίκανα να αντισταθούν στην αυξημένη επιθυμία τους, οδηγούνται σιγά-σιγά σε αδυναμία να λειτουργήσουν αν δεν πιουν, έχοντας συμπτώματα στέρησης.

Στον χρόνιο αλκοολισμό, παρουσιάζονται διαταραχές ποικίλου βαθμού του νευρικού συστήματος (τρεμούλιασμα, πολυνευρίτιδα, διανοητική σύγχυση, παραισθήσεις, τρομώδες παραλήρημα), του ήπατος, (αλκοολική κίρρωση, δηλαδή καταστροφή του ιστού του οργάνου) του κυκλοφορικού συστήματος (αρτηριοσκλήρωση).

Επιπλέον τα άτομα που πάσχουν από αλκοολισμό παρουσιάζουν συνήθως διαταραχές της συμπεριφοράς, χαρακτηριζόμενες από αστάθεια της ψυχικής διαθέσεως, περιορισμό της ικανότητας κρίσεως και της βουλήσεως, ηθική κατάπτωση. Με απλά λόγια ,ο όρος αλκοολισμός σημαίνει την υπερβολική χρήση οινοπνεύματος, την εξάρτηση από το οινόπνευμα αλλά και τις βλάβες που αυτό προκαλεί.

Ο αλκοολισμός είναι μια ψυχοσωματική ασθένεια και στην Ευρώπη υπάρχουν πάνω από 40 εκατομμύρια αλκοολικοί. Ανησυχητικά είναι τα αποτελέσματα ερευνών που δείχνουν τα νέα παιδιά να μπαίνουν με αξιώσεις στο "χορό" του οινοπνεύματος, ενώ στατιστικά στοιχεία αναφέρουν ότι το 40% των τροχαίων θανατηφόρων ατυχημάτων σχετίζεται με την κατανάλωση αλκοόλ.

Το αλκοόλ είναι φάρμακο και μάλιστα ισχυρά εξαρτησιογόνο, απορροφάται ταχέως από το στομάχι και διανέμεται γρήγορα σ’ όλα τα υγρά του σώματος. Το 90-95% διασπάται από τα ένζυμα του ήπατος, ενώ το υπόλοιπο αποβάλλεται από τους πνεύμονες, τα ούρα και τον ιδρώτα. Η γεύση, η οσμή και η ικανότητα των αλκοολούχων ποτών να προσφέρουν χαλάρωση και ευφορία τα κάνουν ιδιαίτερα δημοφιλή στους καταναλωτές ανεξαρτήτου ηλικίας και φύλου.

Η δουλειά πρέπει να γίνεται από τις μικρές ηλικίες

Γιατί σπουδαίοι αθλητές που έχουν τα πάντα στη ζωή τους, βρίσκουν... καταφύγιο εκεί; Γιατί υπερταλαντούχα άτομα που θυσίασαν πολλά για να φτάσουν ψηλά, δεν μπορούν να νικήσουν το ποτό; Τι είναι αυτό που τους ωθεί στο ποτό ή στις ναρκωτικές ουσίες; Είναι θέμα παιδείας και μόρφωσης, θέμα χαρακτήρα χαρακτήρα ή και κάτι άλλο;

H Σάντυ Κουτσοσταμάτη, είναι ψυχολόγος στην παιδική ομάδα ποδοσφαίρου του ΠΑΟΚ, διατηρεί δικό της γραφείο στην Θεσσαλονίκη, ενώ έχει δουλέψει σε πολλές εταιρείες στο τμήμα ανθρώπινου δυναμικού και έκανε ειδική εκπαίδευση για να μπορεί να εργαστεί ως ψυχοθεραπεύτρια, καθώς είχε ήδη πάρει bachelor και master στην Ψυχολογία.

Το Sport24.gr μίλησε μαζί της και θέλησε να πάρει απαντήσεις. Σχετικά με το τι είναι αυτό που ωθεί μεγάλους αθλητές που κάνουν πρωταθλητισμό και έχουν όλα τα φώτα στραμμένα πάνω τους, να βρίσκουν "λύση" στο ποτό ή στις ναρκωτικές ουσίες, απάντησε: "Δεν γνωρίζω αν έχουν πραγματοποιηθεί σχετικές έρευνες, ωστόσο, θεωρώ πως οι προσδοκίες είναι ιδιαίτερα αυξημένες από κάποιον μεγάλο αθλητή. Προσδοκίες προπονητή, οικογένειας, φιλάθλων κοκ. Έτσι, αν κάποιος δεν έχει μάθει να διαχειρίζεται το άγχος και το φόβο της αποτυχίας, μπορεί να στραφεί στις ουσίες, όπου πολλοί είναι ήδη εξοικειωμένοι (ντόπινγκ)".

Σχετικά με την εμπειρία της με τα μικρά παιδιά του ΠΑΟΚ, ρωτήθηκε για το τι είναι αυτό που δουλεύει μαζί τους, πόσο σημαντικό είναι να υπάρχουν αθλητικοί ψυχολόγοι σε ομάδες και τι ακριβώς περιλαμβάνει ο τομέας εργασίας της. Η ίδια ανέφερε πως "είναι τρομερά σημαντικό, αν σκεφτεί κανείς ότι η ψυχολογία τους επηρεάζει και πολλές φορές καθορίζει την απόδοση τους. Έτσι, με τα παιδιά δουλεύαμε με στόχο την τόνωση της αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης, διαχείριση άγχους, αύξηση συγκέντρωσης, διαχείριση συναισθηματικής πίεσης σε περιπτώσεις τραυματισμού, αλλά κυρίως δουλεύαμε με τους γονείς και τους προπονητές. Το άμεσο περιβάλλον επηρεάζει καθοριστικά την ψυχική κατάσταση του μικρού αθλητή. Έτσι, συχνά, με κάποιες παρεμβάσεις στο περιβάλλον, το παιδί επηρεαζόταν θετικά, χωρίς εκείνο να έχει καμία εμπλοκή. Επίσης, δουλεύαμε στην εκμάθηση θέτησης και πραγματοποίησης στόχων, στη διαχείριση θυμού και στην ομαδικότητα".

Έχουν όλα τα αθλήματα τις ίδιες απαιτήσεις; Σε ποια εξ αυτών εντοπίζονται τα μεγαλύτερα προβλήματα με αλκοόλ και ναρκωτικά και γιατί; Φταίει το μονοδιάστατο του πράγματος, ότι δηλαδή κάνουν ένα πράγμα στη ζωή τους και παραμερίζουν τα υπόλοιπα, το ότι μένουν μακριά από την οικογένειά τους για καιρό; Η ίδια απαντάει τα εξής στο Sport24.gr: "Η κολύμβηση θεωρείται ένα από τα πιο απαιτητικά αθλήματα, καθώς ο αθλητής προσαρμόζεται σε ένα πολύ αυστηρό καθημερινό πρόγραμμα. Πρόκειται για ένα ατομικό άθλημα, ο αθλητής «ανταγωνίζεται» κάθε φορά τον εαυτό του, κάτι που συνεπάγεται πολλές εσωτερικές συγκρούσεις και βρίσκεται πάντα στο ίδιο περιβάλλον. Όλοι οι παραπάνω παράγοντες που αναφέρετε συνηγορούν στην πίεση και στο άγχος που νιώθουν οι πρωταθλητές. Ωστόσο, η παιδεία αλλά και τα γνωστικά σχήματα, δηλαδή οι πάγιες πεποιθήσεις που έχουν σχηματιστεί από το οικογενειακό τους περιβάλλον, καθορίζουν στο πως θα διαχειριστούν την πίεση. Εκεί, ο ρόλος του ψυχολόγου είναι καθοριστικός".

Στη συνέχεια, ρωτήθηκε για το αν η αθλητική ψυχολογία απευθύνεται μόνο σε αθλητές που είναι αδύναμοι ψυχολογικά και πνευματικά και αν μπορεί να αλλάξει τα ψυχικά και πνευματικά γνωρίσματα του αθλητή. Σε αυτό απάντησε: "Χαίρομαι που μου κάνετε αυτή την ερώτηση, γιατί πολλοί στην Ελλάδα νομίζουν ότι ο αθλητικός ψυχολόγος έρχεται μόνο όταν υπάρχει πρόβλημα. Αντίθετα, ο ψυχολόγος εκτός του ότι προλαμβάνει οποιαδήποτε δυσλειτουργική συμπεριφορά, απογειώνει το ταλέντο και την απόδοση των αθλητών".

Τι ρόλο παίζει το οικογενειακό περιβάλλον στο να μπορέσει ένας αθλητής να μείνει ανεπηρέαστος από μια τεράστια επιτυχία ή από μια μεγάλη αποτυχία, όπως για παράδειγμα ένας τραυματισμός, ένας χαμένος τίτλος ή μια οπισθοδρόμηση στην καριέρα; Σύμφωνα με την επιστημονική της εμπειρία, θεωρεί πως "το οικογενειακό περιβάλλον επηρεάζει άμεσα τους αθλητές, όμως αυτό που χρειάζεται να μάθουν είναι να βάζουν όρια και να διαχειρίζονται την επιρροή, ειδικά όταν δεν είναι ωφέλιμη".

Σχετικά με το αν υπάρχει προδιάθεση στο να εθιστεί κάποιος στο αλκοόλ και στα ναρκωτικά ή είναι κάτι που προκύπτει μέσα από τα βιώματά του και την ίδια την ζωή του (βλέπε υπερταλαντούχα άτομα, να υποκύπτουν και να καταστρέφονται), ανέφερε χαρακτηριστικά: "Το υπερταλαντούχο άτομο, βιώνει μια έντονη μοναξιά, επειδή αγαπιέται το ταλέντο του και όχι το ίδιο. Έτσι, μπορεί να πέσει στην παγίδα να ταυτίσει την αυταξία του με τον θαυμασμό των άλλων. Υπάρχει προδιάθεση που μπορεί να είναι ακόμη και γενετική. Ωστόσο, το περιβάλλον, είτε θα τη μειώσει είτε θα την ενισχύσει".

"Ένα εκατομμύριο ευρώ ή ένα ποτό, θα έλεγα ένα ποτό"

Το Sport24.gr απευθύνθηκε και σε έναν άνθρωπο που εδώ και τρεις δεκαετίες κερδίζει καθημερινά τη μάχη με το αλκοόλ. Ο Γιώργος Μαρούλης, μέσω των Ανύνωμων Αλκοολικών, βοηθάει συνανθρώπους που αντιμετώπισαν το ίδιο πρόβλημα. Η δράση του δεν περιορίζεται βέβαια μόνο στην Αθήνα, αλλά οπουδήποτε ζητηθεί η βοήθειά του. Οι εμπειρίες του είναι μοναδικές και μόνο αν κάποιος έχει βιώσει το πρόβλημα, μπορεί να καταλάβει το τι περνάει. Έστω και αν ο ίδιος δεν υπήρξε αθλητής...

Αρχικά, τόνισε πως "την περίοδο που έπινα, αν μου έλεγες ότι έχεις την δυνατότητα να μου δώσεις ένα εκατομμύριο ευρώ ή ένα ποτό, θα σου απαντούσα ένα ποτό. Δεν έχεις το μυαλό να σκεφτείς και δεν σε ενδιαφέρει τίποτα άλλο" και στη συνέχεια του ζητήσαμε να μας πει τι ήταν αυτό που τον ωθούσε στο ποτό και τι συναισθήματα του δημιουργούσε. Η απάντησή του ήταν πως "αν δεν έπινα, ένιωθα μια μελαγχολία, ένα σφίξιμο στο στήθος. Για να φύγει ο 'κόμπος', έπρεπε να πιω για να λυθώ και για να έχω θάρρος. Δεν είχα θάρρος, ήμουν ντροπαλός. Σαν ένα πουλί που του έκοβαν τα φτερά και δεν μπορούσε να πετάξει.

Όταν έπινα, πετούσα ψηλά. Στην φάση που έχεις πιει, έχεις μεγάλος εγωισμό και ιδέα για τον εαυτό σου. Δεν υπάρχει κανένας ανώτερος από μένα εκείνη την στιγμή, είμαι ο Θεός. Έτσι σκεφτόμουν. Το μυαλό δούλευε πίσω, όχι μπροστά. Όταν σταματούσα, ένιωσα ότι τελείωσε η ζωή μου. Στη συνέχεια βέβαια κατάλαβα ότι δεν ζούσα. Πίστευα πως όλοι οι άλλοι δεν ξέρουν και ότι μόνο εγώ κατέχω όλη την αλήθεια. Ήμουν ο ξερόλας. Έτσι συμβαίνει με όλους τους αλκοολικούς".

Βάλτε στο μυαλό σας σπουδαίους αθλητές, μεγάλες και πολυσχιδείς προσωπικότητες και την ίδια στιγμή φέρτε στο μυαλό σας όλα τα παραπάνω που ανέφερε ο Γιώργος Μαρούλης. Λες και τους... φωτογραφίζουν. Ο ίδιος δεν γνώρισε σε κάποια από τις ομάδες που συμμετείχε, κάποιον αθλητή. Δεν είναι και το πιο εύκολο πράγμα στον κόσμο να παραδεχτούν αυτοί οι άνθρωποι ότι όντως έχουν πρόβλημα και χρειάζονται βοήθεια. Πώς μπορεί να δεχτεί κάποιος ότι την ίδια στιγμή που κάνει απίστευτα πράγματα στους αγωνιστικούς χώρους, δεν μπορεί να κυριαρχήσει στον ίδιο του τον εαυτό.

"Η ξεροκεφαλιά παίζει μεγάλο ρόλο στα εξαρτημένα άτομα. Επίσης, λες πάρα πολλά ψέματα για να καλύψεις την εξάρτησή σου", τονίζει ακόμα στο Sport24.gr και εν συνεχεία αναφέρθηκε στις σωματικές επιπτώσεις και στον καθημερινό Γολγοθά: "Είναι μια ψυχοσωματική ασθένεια ο αλκοολισμός, ένα καθημερινό βασανιστήριο. Μπορούσα να πίνω μια νύχτα ολόκληρη και την άλλη μέρα ένιωθα τόσο χάλια, που δεν ήθελα να δω κανέναν. Έπρεπε να πιω για να συνέλθω. Για να φύγουν οι ιδρώτες, ο πονοκέφαλος και οι τρεμούλες έπρεπε να πιω. Δεν έβλεπα τίποτα μπροστά μου. Ούτε το φως του ήλιου δεν ήθελα να βλέπω".

Τι μπορεί να γίνει για να ξεφύγει όμως κάποιος που ζει τον εφιάλτη; Ο ίδιος δίνει την απάντηση: " Είναι η μια ώρα. Μπορεί να σταματήσει μια ώρα; Η μια ώρα θα φέρει τη μια μέρα. Και η μια μέρα θα φέρει την δεύτερη. Μετά θα φτάσουμε στα... 30 χρόνια που είμαι εγώ καθαρός. Φυσικά, χρειάζεται παραδοχή, να παραδεχτείς ότι έχεις πρόβλημα, διότι κανείς δεν μπορεί να σε βοηθήσει, αν δεν το θέλεις εσύ ο ίδιος. Εσύ θα σώσεις τον εαυτό σου, οι άλλοι απλά θα σου δείξουν τον δρόμο, τον οποίο όμως ο ίδιος θα πρέπει να διαβείς".

Για το πώς προσεγγίζουν στους Α.Α. τέτοια άτομα, μας είπε πως "πάντα μιλάμε για τους άλλους, όχι για τους ίδιους. Του λες τι θα έκανες ο ίδιος, την δική σου εμπειρία. Έτσι, λύνεται και μετά μιλάει την γλώσσα τη δική μας. Βγάζει την δική του εμπειρία. Εγώ τον καταλαβαίνω ως πρώην εξαρτημένος. Ένας που δεν είναι εξαρτημένος, δεν θα καταλάβει εμένα ή εκείνον. Θέλει μεγάλη προσπάθεια όμως. Όταν σταματάς για λίγο, είναι απλά ένα ημίμετρο, διότι μετά γίνονται χειρότερα από την προηγούμενη φορά. Ο αλκοολισμός είναι ένα ασανσέρ που πάει πάντα προς τα κάτω".