Η μεγάλη απόδραση των Βόσνιων

Παίζουμε αραιά και πού με τους λεγάμενους στο μπάσκετ και πολύ συχνότερα στο ποδόσφαιρο, αλλά το δικό μου μυαλό μου θα μένει καρφωμένο πάντοτε εκεί.

Για την ακρίβεια, εκεί και τότε... Ή μάλλον εκεί, τότε και διότι... Διότι αυτή η εικόνα ξεπερνάει το μπάσκετ, τα σπορ και το δημοσιογραφιλίκι και ως εκ τούτου δεν φεύγει ούτε με... σφαίρες, σαν αυτές που έζωναν τους προγόνους των σημερινών αντιπάλων μας!

Είκοσι οκτώ χρόνια πριν, λοιπόν...

Ιούνιος του '93 στην Καρλσρούη. Λίγες ημέρες νωρίτερα οι Βόσνιοι στην παρθενική εμφάνιση του ανεξάρτητου κράτους τους, είχαν παίξει στο Challenge Round του Βρότσλαβ, όπου παρουσιάσθηκε κιόλας το "κύκνειο άσμα" του Ντράζεν Πέτροβιτς.

Τότε είχαν δραπετεύσει (στην κυριολεξία, δεν πρόκειται για σχήμα λόγου) με τα χίλια ζόρια και με κίνδυνο της ζωής τους από το φλεγόμενο Σαράγεβο και μάλιστα στις εξέδρες της Hala Ludova ανάρτησαν ένα πανό που έγραφε "Stop the war".

Οι επτά από τους δέκα (ούτε καν δώδεκα) παίκτες εκείνης της ιστορικής ομάδας είχαν κάνει μια κούρσα θανάτου διατρέχοντας κάτω από τις ριπές των σέρβικων πολυβόλων, τα 850 μέτρα της πίστας του αεροδρομίου Butmir με στόχο να περάσουν σε κροατικό έδαφος, όπου είχαν στοιχηθεί οι Κυανόκρανοι του ΟΗΕ.

Η ΟΛΙΓΟΛΕΠΤΗ... ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑ

Μια διαδρομή ολίγων λεπτών που έμοιαζαν με... αιωνιότητα! Παρεμπιπτόντως δυο χρόνια αργότερα οι Βόσνιοι απεμπόλησαν το δικαίωμα τους να έλθουν στην Αθήνα και να συμμετάσχουν στο Eurobasket αρνούμενοι να αντιμετωπίσουν τους Σέρβους στο Challenge Round που διεξήχθη στη Σόφια, αλλά τα επόμενα χρόνια επέστρεψαν στην καλώς εννοούμενη κανονικότητα…

Μολονότι πέρασαν 28 χρόνια από τότε, όποτε οι Βόσνιοι βρίσκονται απέναντι μας, τους ξαναβλέπω σαν τους περιπλανώμενους Ιουδαίους, να μπαίνουν ένα βράδυ στο ξενοδοχείο όπου είχαν καταλύσει οι αποστολές των ομάδων, οι οποίες συμμετείχαν στον όμιλο της Καρλσρούης…

Εικόνες βγαλμένες από ταινία ή μάλλον από τη ζοφερή πραγματικότητα του εμφυλίου πολέμου…

Μόλις τακτοποιήθηκαν στα δωμάτια τους και κατέβηκαν κάτω για το φαγητό, ξεμονάχιασα σε μια γωνία τον Μίρσα Ντελίμπασιτς και ύστερα τον Μάριο Πρίμορατς και εκείνες οι συνεντεύξεις είναι οι πιο… ανατριχιαστικές της ζωής μου!

Ναι, σ'’ αήθεια ήταν ανατριχιαστική η συζήτηση με δυο ανθρώπους που διηγούνταν πώς προσπαθούσαν να επιβιώσουν μέσα στην λαίλαπα του πολέμου… Όντας μάλιστα παιδί με κουλτούρα ο τότε παίκτης της Αλμπα Βερολίνου μου είχε πει έναν στίχο από το τραγούδι του Τζον Λένον…

"All we are saying is give peace a chance"!

Μια ευκαιρία στην ειρήνη, αυτό αποζητούσαν οι Βόσνιοι, το ντεμπούτο των οποίων στη διεθνή σκηνή ήταν κάτι παραπάνω από μια χούφτα αγώνων μπάσκετ…

ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ

"Είναι ένα συλλαλητήριο, μπορείς να το πεις ακόμη και σταυροφορία για την ειρήνη στην πατρίδα μας και για τη ζωή μας" μου είχε πει ο συχωρεμένος ο Ντελίμπασιτς, ο οποίος καθόταν στον πάγκο της ομάδας (μαζί με τον Ιμπραήμ Κρέχιτς) ως ο πρώτος προπονητής στα χρονικά της, με εκείνο το μελαγχολικό βλέμμα του…

Ήταν πάντοτε μελαγχολικό το βλέμμα του, αλλά "τώρα σκέπτομαι κιόλας ότι εγώ είμαι εδώ ασφαλής, ενώ ο πατέρας μου και ο αδερφός μου πολεμούν και προσπαθούν να επιζήσουν στο δρόμο" μου εξομολογήθηκε.

Κάμποσες φορές στη διάρκεια του Eurobasket ο Ντελίμπασιτς έσπαγε και δάκρυζε!

Πριν από την "απόδραση" κοιμόταν σε μια καντίνα του Σαράγεβο και κατάφερε να φυγαδεύσει τη γυναίκα του και τον γιο του στο Σπλιτ.

Ο ίδιος έμεινε πίσω για να φύγει μαζί με τους παίκτες και εκείνο το βράδυ στο Butmir είδε όλη την προηγούμενη ζωή του να περνάει μπροστά σου σαν σε ασπρόμαυρο φιλμ…

"Είδα οκτώ γυναίκες να πέφτουν νεκρές δίπλα μου από τους πυροβολισμούς των Σέρβων και δεν ήξερα εάν έπρεπε να σταματήσω και να μαζέψω τα πτώματα τους ή να τρέξω πιο γρήγορα για να σώσω το τομάρι μου" μου είχε πει ο αρτίστας που αναδείχθηκε πρωταθλητής Ευρώπης (σε συλλογικό και εθνικό επίπεδο), πρωταθλητής κόσμου και χρυσός Ολυμπιονίκης.

"Εγώ παντρεύτηκα δυο φορές με Σέρβες και τις έπεισα να ασπαστούν τη μουσουλμανική θρησκεία, αλλά επιμένω ότι μπορούμε να ζήσουμε ειρηνικά όλοι μας στη Βοσνία".

Συνοφρυωμένος και μελαγχολικός ο "Kinde" ρούφαγε το τσιγάρο και ο καπνός έφτανε μέχρι τις φτέρνες του. Φιλοσοφούσε κιόλας, λέγοντας μου μερικούς στίχους από ένα τραγούδι του συμπατριώτη του Κεμάλ Μοντένο…

"Μη μες ρωτάτε τι αισθάνομαι, γιατί σκάει μια βόμβα και δεν προλαβαίνω να κρυφτώ"…

"ΚΟΟΥΤΣ, ΣΥΓΝΩΜΗ, ΔΕΝ ΑΚΟΥΩ ΚΑΛΑ"

Απέναντι του καθόταν ο Σαμίρ Αβντιτς που τότε υπηρετούσε τη στρατιωτική θητεία του και μαζί με άλλους τέσσερις συμπαίκτες του (Αντις Μπεσιράγκιτς, Σέναντ Μπέγκοβιτς, Εμίρ Χάλιμιτς, Ιλάις Μάσνιτς) είχαν πάρει ειδική άδεια για να παίξουν στο Εurobasket, σαν ένα διάλειμμα προτού επιστρέψουν στο μέτωπο!

Ήδη όμως ο πόλεμος είχε αφήσει τα σημάδια του στον Αβντιτς.

Λίγο καιρό νωρίτερα μια βόμβα έσκασε δίπλα του και του προκάλεσε σοβαρά προβλήματα ακοής...

Δεν το είπε σε κανέναν, αλλά μια μέρα που ο Ντελίμπασιτς του έκανε έντονες παρατηρήσεις για τη λανθασμένη εφαρμογή ενός συστήματος το μαρτύρησε με ενοχικό τρόπο...

"Κόουτς μη με μαλώνεις επειδή δεν εφαρμόζω σωστά τις οδηγίες σου. Αλλά δεν μπορώ να ακούσω καλά. Έχω πάθει ζημιά στα αυτιά μου"…

Άλλη τραγική φιγούρα σε εκείνη την ομάδα υπήρξε ο Ιλάις Μάσνιτς που εντάχθηκε στην ομάδα πενθώντας για τον θάνατο του αδερφού του, πριν από λίγες μέρες σε έναν βομβαρδισμό…

"ΕΜΑΘΑ ΟΤΙ ΖΟΥΝ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΜΟΥ"

Παραδίπλα καθόταν ο Μάριο Πρίμορατς, περιστοιχισμένος από τη γυναίκα του και τις δυο κόρες τους, ταλαιπωρημένος, αλλά και ανακουφισμένος.

Λίγο καιρό νωρίτερα ο πρωταθλητής Ευρώπης του 1989 στο Ζάγκρεμπ (με την ενωμένη ομάδα της Γιουγκοσλαβίας) είχε μετακομίσει στην Άλμπα Βερολίνου, μαζί με τον συμπατριώτη του Εμίρ Μούταφτσιτς, τον οποίο στη συνέχεια αντικατέστησε ο μετέπειτα παίκτης του Ιωνικού Νέας Φιλαδελφείας (2002-03) Τέομαν Αλιμπέγκοβιτς.

"Πώς βρίσκετε το κουράγιο να παίξετε μπάσκετ;" ρώτησα τον Πρίμορατς με προσποιητή αφέλεια για να του εκμαιεύσω την απάντηση που περίμενα...

"Δεν παίζουμε για να ξεχάσουμε τα δεινά μας, αλλά για να τα κάνουμε γνωστά σε όλο τον κόσμο. Θέλουμε να μάθουν παντού ότι ζητάμε την ειρήνη και τίποτε άλλο. Οι γονείς μου μένουν σε ένα χωριό κοντά στο Μοσταρ, στο Τσάπινα και έχω να μιλήσω μαζί τους πάνω από έναν χρόνο. Ευτυχώς κατάφερα να επικοινωνήσω με έναν ερασιτεχνικό σταθμό στην Πούλα της Κροατίας και από εκεί έμαθα ότι ζουν"!

Εκείνο το βράδυ στην πίστα του αεροδρομίου βρέθηκαν να τρέχουν όλοι οι παίκτες της Εθνικής, εκτός από τον Εμίρ Μούταφτσιτς, τον Μάριο Πρίμορατς και τον Σαμπαχουντίν Μπιλάλοβιτς οι οποίοι αγωνίζονταν στο γερμανικό πρωτάθλημα.

ΟΠΟΙΟΥ ΤΟΥ ΜΕΛΛΕΙ ΝΑ ΠΝΙΓΕΙ...

Ο "Ντίνο" όπως ήταν το χαϊδευτικό όνομα του Μπιλάλοβιτς αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ στο Eurobasket του '93 με μέσο όρο 24.6 πόντους, αλλά δέκα χρόνια αργότερα επιβεβαίωσε στην κυριολεξία και με τραγικό τρόπο την ελληνική παροιμία που λέει "όποιου του μέλλει να πνιγεί, ποτέ του δεν πεθαίνει"!

Ο γεννημένος το 1960 σέντερ που είχε στεφθεί πρωταθλητής Ευρώπης το 1979 με την Μπόσνα Σαράγεβο (δίπλα στον Βάραϊτς, τον Ντελίμπασιτς, τον Ραντοβάνοβιτς, τον Χάτζιτς, τον Πέσιτς, τον μετέπειτα παίκτη του Πανιωνίου, Μπένατσεκ και τον Μάριτς, με προπονητή τον Τάνιεβιτς) γλίτωσε από τις σφαίρες και τους βομβαρδισμούς και πέθανε στις 29 Ιουλίου του 2003, ενώ κολυμπούσε στις καλοκαιρινές διακοπές του στη Μακάρσκα της Κροατίας!

Ξεψύχησε μέσα στη θάλασσα από καρδιακή προσβολή, δίπλα στον γιο του που κολύμπαγε μαζί του!