Υπήρχαν ανέκαθεν, υπάρχουν στην εποχή μας και θα υπάρχουν πάντοτε προπονητές διαφόρων κατηγοριών...

Υπάρχει ωστόσο και ένας από δαύτους που είναι μια κατηγορία μονάχος του... Ο Φιλ Τζάκσον! Ο λόγος; Θέλει και ρώτημα; Eleven rings, πάει να πει 11 δαχτυλίδια, τουτέστιν 11 πρωταθλήματα του ΝΒΑ, τα πρώτα έξι στη σειρά με τους Μπουλς και τα άλλα πέντε σπαστά (3+2) με τους Λέικερς.

Γελώ τώρα που το γράφω, αλλά πριν από 29 χρόνια που ο Παναθηναϊκός είχε στον πάγκο του τον Ζέλικο Παβλίσεβιτς, κάθε φορά που ετίθετο ζήτημα αμφισβήτησής του, ο λεγάμενος σήκωνε ταυτόχρονα τον δείκτη και τον μέσο δάκτυλο του δεξιού χεριού του και έλεγε «Two cups, my friend, two cups», εννοώντας τα δύο «Κύπελλα Πρωταθλητριών που είχε στο παλμαρέ του, με την Τσιμπόνα Ζάγκρεμπ και τη Γιουγκπλάστικα Σπλιτ!

Στις είκοσι σεζόν που κάθισε στους πάγκους των Μπουλς (9) και των Λέικερς (11) ο Τζάκσον δεν αμφισβητήθηκε σχεδόν ποτέ, αλλά σε οποιαδήποτε τέτοια περίπτωση θα είχε έτοιμο, ένα πολύ πειστικό, εμφατικό και εντέλει ατράνταχτο επιχείρημα...

Eleven rings!

Έντεκα τα οποία στην πραγματικότητα είναι 13, διότι νωρίτερα είχε κατακτήσει δυο πρωταθλήματα και ως παίκτης των Νικς.

Δέκα τρία έγραψα; Μπα, 14, διότι προτού εισβάλει με τη μοτοσικλέτα του και την παρκάρει στα σαλόνια του ΝΒΑ, είχε προλάβει να δρέψει κι ένα πρωτάθλημα του CBA με τους Πάτρουνς.

Με αφορμή την κυκλοφορία της βιογραφίας του Φιλ Τζάκσον με τίτλο «Έντεκα Δαχτυλίδια» από τις εκδόσεις Ψυχογιός, κάνουμε ένα ταξίδι στη ζωή και την καριέρα του.

Μια sui generis φιγούρα

Όντως ο πανύψηλος (2μ.03), διοπτροφόρος και γενειοφόρος πολυνίκης προπονητής του ΝΒΑ, που γεννήθηκε στη Μοντάνα και έπαιξε κολεγιακό μπάσκετ στη Νόρθ Ντακότα, είναι μια κατηγορία μόνος του...

Μια ξεχωριστή περίπτωση όχι μόνο προπονητή, αλλά και ανθρώπου, ένας μη συμβατικός και sui generis τύπος που άλλαξε τα δεδομένα στην μπασκετική κουλτούρα, στον τρόπο εργασίας, στη μεθοδολογία και στους κώδικες συμπεριφοράς του ΝΒΑ...

Ο Τζάκσον λάνσαρε κανόνες που απείχαν παρασάγγας από τον κρατούντα καθωσπρεπισμό της λίγκας και δεν ήταν κιόλας εύπεπτοι από τους παίκτες και απ’ όλους όσοι κινούνταν στο στενό ή και στο ευρύτερο περιβάλλον του...

Έδωσε έμφαση στην ανθρωπιστική ψυχολογία, προσέγγισε από ένα διαφορετικό πρίσμα την ηγεσία σε ένα γκρουπ ανθρώπων, χρησιμοποίησε στοιχεία της φιλοσοφίας των ιθαγενών, ανέδειξε την αξία της ενσυνείδησης, υιοθέτησε και πλάσαρε τον διαλογισμό Ζεν, ειδικότερα κατά τη θητεία του στους Μπουλς, όταν το άβατον του προπονητηρίου Berto Center παρέπεμπε σε τόπο μυστικιστικής συνάθροισης!

Ένας κανονικός γκουρού, που συχνά έμενε απαθής στον πάγκο, ακόμη κι όταν η ομάδα του έπαιζε χάλια και βρισκόταν πίσω στο σκορ με μεγάλη διαφορά!

Μ’ αυτά και μ’ αυτά ο Τζάκσον μπορούσε να διαχειρίζεται τις μεγάλες, ατίθασες και δύστροπες προσωπικότητες που πέρασαν από τα χέρια του και να βγάζει τον καλύτερο εαυτό τους, πείθοντας τους όχι με το... μαστίγιο, αλλά με το... μπούρου μπούρου να βάλουν το «εγώ» κάτω από το εμείς και να λειτουργούν σαν μια ορχήστρα.

Το ζεν και ο τσομπάνης

Ο Τζάκσον είχε το ταλέντο και την ικανότητα να συνταιριάζει τα αντίθετα και να κάνει τα ετερώνυμα να έλκονται: αυτός, ένας χίπης από κούνια, έφτιαξε δυο δυναστείες και σουλάτσαρε με την ίδια άνεση είτε στα βουνά της γενέτειρας του, είτε στα λούσα του Χόλιγουντ και του Μπέβερλι Χιλς.

Γιος ιερέα της Εκκλησίας της Πεντηκοστής και θιασώτης της κοσμοθεωρίας Ζεν ένιωθε τύψεις διότι εκμεταλλεύθηκε τις γνωριμίες του στο κογκρέσο και στα υψηλά κλιμάκια της πολιτικής για να αποφύγει τη στράτευση στο Βιετνάμ.

Στα νιάτα του (έχει παραδεχθεί ότι) δοκίμασε μαριχουάνα και LSD και ήταν κι ελόγου του ένα «παιδί των λουλουδιών», ενώ πάντοτε συστηνόταν ως ένας χωριάτης. Άλλωστε δεν δίσταζε να δώσει οδηγίες ή να ζητήσει την εφαρμογή ενός συστήματος σφυρίζοντας σαν τσομπάνης!

Συστηνόταν ως ταγμένος στους Free Spirit, ελεύθερος διαδηλωτής, οπαδός του συγκροτήματος Grateful Dead, θαυμαστής του τραγουδιστή τους Τζέρι Γκαρσία, στη μνήμη του οποίου απαίτησε σιγή ενός λεπτού από τους παίκτες των Λέικερς το 2002 μετά την επίτευξη του threepeat.

Τα πασούμια και ο λευκός βούβαλος

Στην παραδοσιακή μάχη ανάμεσα στους καουμπόηδες και στους ινδιάνους, ελόγου του τασσόταν ανεπιφύλακτα με τους δεύτερους, μάλιστα αντέγραψε στοιχεία της κουλτούρας της φυλής Λακότα Σιου...

Στο πλαίσιο αυτής της μυσταγωγικής διαδικασίας μέσα στο προπονητήριο, το οποίο έμοιαζε με ινδιάνικη σκηνή, κυκλοφορούσε με πασούμια, ενώ είχε αναρτήσει τη φωτογραφία ενός λευκού βούβαλου που συμβολίζει την ευτυχία, μια βαλσαμωμένη κουκουβάγια ως σημάδι ισορροπίας και αρμονίας, μια μπάλα του μπάσκετ καλυμμένη με φτερά πουλιών και τομάρια ζώων, δίκην προσφοράς σε θυσία!

Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, ο Τζάκσον συχνά αντί για αποσπάσματα από αγώνες μπάσκετ πρόβαλε στους παίκτες του ταινίες όπως το «Wizard of Oz» (παραγωγής του 1939) και το «Full Metal Jacket», προσφέροντας ως... επιδόρπιο εικόνες του Τζίμι Χέντριξ να παίζει του εθνικό ύμνο των ΗΠΑ στο Γούντστοκ!

Στο βιβλίο του «Sacred Hoops» ο πρόλογος είναι γραμμένος από τον συμπαίκτη του στους Νικς, πρώην Γερουσιαστή και άλλοτε υποψήφιο για το χρίσμα των Δημοκρατικών στις προεδρικές εκλογές, Μπιλ Μπράντλι, ο οποίος σημειώνει τα εξής:

«Ο Τζάκσον δεν ταιριάζει με κανένα από τα συνηθισμένα στερεότυπα. Είναι ένας διανοούμενος, ένας ανθρωπιστής, ένας παθιασμένος άνθρωπος και-το σημαντικότερο-ένας ηγέτης από τον οποίο μπορείς να μάθεις πολλά».

Η πνευματική εξερεύνηση

Το 1989 ο Τζάκσον πήρε τη σκυτάλη από τον Νταγκ Κόλινς του οποίου είχε διατελέσει συνεργάτης και ανέλαβε την τεχνική ηγεσία των Μπουλς.

«Το όνειρο μου δεν ήταν απλώς να κατακτήσω τίτλους, αλλά να τους κατακτήσω με έναν τρόπο που θα συνδύαζε τα δυο μεγάλα πάθη μου: το μπάσκετ και την πνευματική εξερεύνηση» έχει εξηγήσει.

«Από την πρώτη στιγμή αισθανόμουν ότι υπάρχει μια σύνδεση ανάμεσα στα σπορ και στο πνεύμα και αυτό με κράτησε σε εγρήγορση και αύξησε τον δημιουργικό οίστρο μου. Η νίκη είναι κάτι πολύ ωραίο και πολύ γλυκό, αλλά εφήμερο»...

Η τριγωνική επίθεση

Εκτός όλων των άλλων, σε ό,τι αφορά το ακραιφνώς μπασκετικό δόγμα του, ο Τζάκσον ανήγαγε σε θυρεό του την περιβόητη τριγωνική επίθεση, που αποτέλεσε το άρμα μάχης με το οποίο οι Μπουλς και οι Λέικερς έριχναν τα κάστρα.

Δίπλα του βρισκόταν πάντοτε σε ρόλο μέντορα ο Τεξ Γουίντερ που τον προσηλύτισε σε αυτή την παλιά τακτική την οποία είχε εμπνευσθεί ο Σαμ Μπάρι στην κολεγιακή ομάδα του Σάουθερν Καλιφόρνια.

Η περιβόητη Τriangle Οffence πάνω στην οποία στήριξε ο Τζάκσον το επιθετικό παιχνίδι του στους Μπουλς και στους Λέικερς, με αιχμές του δόρατος τον Μάικλ Τζόρνταν και τον Κόμπε Μπράιαντ, προϋποθέτει και απαιτεί σωστές αποστάσεις, συγχρονισμό κινήσεων στα εκάστοτε τρίγωνα, αέναη κίνηση, ποικιλομορφία (επτά διαφορετικοί τρόποι) στην εισαγωγή του play και δυνατότητα των παικτών να υποστηρίξουν όλες τις θέσεις.

Κατά βάσιν αποσκοπεί στη δημιουργία ενός τριγώνου, το οποίο σχηματίζουν ο σέντερ στο low post, o σμολ φόργουορντ στο φτερό της επίθεσης και ο ένας γκαρντ στη γωνία, ενώ ο άλλος γκαρντ βρίσκεται στην κορυφή και ο άλλος φόργουορντ στην αδύνατη πλευρά, ώστε να εξασφαλίζεται η δυνατότητα του «two-man play».

Με βασικότερο άξονα την καλή κυκλοφορία της μπάλας και την αέναη δημιουργία γωνιών πάσας, η τριγωνική επίθεση διέπεται από επτά βασικές αρχές, με την αλληλουχία και την αρμονία να αποτελούν τις εκ των ων ουκ άνευ συνθήκες για την εφαρμογή της.

Εν συνόψει, η «triple post offense» απαιτεί με επιτακτικό τρόπο σπλιτάρισμα της αντίπαλης άμυνας, transition game, σωστές αποστάσεις, κίνηση των παικτών χωρίς την μπάλα, προσπάθεια για ριμπάουντ και ισορροπία μετά από κάθε σουτ, αυτοματισμό στις πάσες και συνδυασμό της ομαδικής λειτουργίας με τις ατομικές ικανότητες των παικτών.

Σκέτο μανίκι δηλαδή!

Στου κασίδη το κεφάλι

Η τριγωνική επίθεση αποτέλεσε τον πολιορκητικό κριό των Μπουλς και των Λέικερς, αλλά, μια του κλέφτη, δυο του κλέφτη, τρεις και η κακιά του ώρα, που λένε!

Όταν ο πολυνίκης προπονητής του ΝΒΑ (με τους 6+5 τίτλους) αποπειράθηκε να τη μεταμοσχεύσει στον οργανισμό των Νικς, (μέσω του προστατευόμενου του παλαίμαχου πόιντ γκαρντ και πρωτάρη προπονητή Ντέρεκ Φίσερ) κατέληξε σε φιάσκο...

Στου κασίδη το κεφάλι, κατά πως λέει και μια ελληνική παροιμία!

Σε κάθε περίπτωση ο Φιλ Τζάκσον αποτελεί μια μοναδική περίπτωση στο παγκόσμιο μπάσκετ...

Τόσο μοναδική, ώστε, όπως είχε πει ο Aλόνζο Mούρνινγκ, «αυτός ο τετραπέρατος και καταφερτζής τύπος μπορεί να πετυχαίνει νίκες και να κατακτά πρωταθλήματα, χωρίς καν να εμφανίζεται»!

Wow!

Εξερευνήστε την προσωπικότητα του πιο εμβληματικού προπονητή στην ιστορία του NBA μέσα από τις σελίδες των 11 Δαχτυλιδιών, αποκλειστικά από τις εκδόσεις Ψυχογιός.