Η τέχνη του Ισπανού χαφ

Βρίσκεται σε διαρκή κίνηση. Δε σταματάει να τσεκάρει τι συμβαίνει γύρω του. Τα πάντα είναι υπό τον έλεγχό του. Αποφεύγει τους αντιπάλους του.

Δημιουργεί χώρο για να υποδεχτεί την πάσα. Η μπάλα πάει προς το μέρος του. Κολλάει στο πόδι του. Όχι για πολύ. Αρκεί ένα άγγιγμα ή και μισό. Την στέλνει με ασφάλεια και ακρίβεια στον επόμενο προορισμό της. Στον πιο κοντινό, ελεύθερο συμπαίκτη του. Τον έχει εντοπίσει πριν ακόμα αγγίξει την μπάλα.

Δεν τελείωσε η αποστολή του. Πρέπει να συνεχίσει να κινείται. Όχι χαζά και ακαθόριστα. Πρέπει να τραβήξει τους αμυντικούς μακριά από τον συμπαίκτη του. Πρέπει να ελευθερωθεί και ο ίδιος. Πρέπει να είναι έτοιμος. Να διαβάσει τα μυαλά 19 ανθρώπων. Να βρει τη λύση, να δημιουργήσει το χώρο, να νικήσει τον χρόνο. Κι αν δεν τα καταφέρει; Αν η μπάλα επιστρέψει σε αυτόν και τον εγκλωβίσουν; Απαγορεύεται να χάσει την μπάλα. Αυτή είναι τα πάντα. Ορίζει τη ζωή του. Και τη ζωή των συμπαικτών του. Είναι υποχρεωμένος να την προστατέψει. Δε γίνεται να τους προδώσει.

Ακόμα κι αν του την κλέψουν, δεν πρέπει να χάσει την επιθυμία του να την ανακτήσει. Πρέπει να παραμείνει συγκεντρωμένος, ψύχραιμος. Δεν έχει την μπάλα, αλλά έχει πάντα το μυαλό του. Δεν έχει την μπάλα, αλλά μπορεί να αποφασίσει τον επόμενο προορισμό της. Μπορεί να ελέγξει τον χώρο και τους αντιπάλους. Κι έτσι, για όσα λεπτά θα πατάει το χορτάρι, ακόμα κι αν περιστοιχίζεται από γίγαντες, θα είναι ο βασιλιάς. Θα ελέγχει τα πάντα, δε θα φοβάται κανέναν και θα θέλει μόνο ένα πράγμα: την μπάλα. Αν την έχει, είναι σίγουρος πως θα την πείσει να του κάνει τα χατίρια. Την γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα. Μαζί μεγάλωσαν. Τα πάντα αρχίζουν και τελειώνουν με αυτή.

Η μαγεία της απλότητας

Ετσι σκέφτεται και λειτουργεί ο Ισπανός μεσο(επιθετικό)ς ποδοσφαιριστής του καιρού μας. Αυτός είναι. Δε διαθέτει τρομερή ταχύτητα και δύναμη. Είναι μικροκαμωμένος και αγωνίζεται κόντρα σε θηρία. Διαθέτει όμως ευφυΐα, ευστροφία, ευκινησία, υψηλή τεχνική, ψυχραιμία και πάνω από όλα ξέρει το άθλημα καλύτερα από τους (περισσότερους) αντιπάλους του. Όταν έχει την μπάλα και βρίσκεται υπό πίεση δεν τα χάνει. Της μιλάει και αυτή υπακούει. Όταν δεν έχει την μπάλα, ξέρει ακριβώς τι πρέπει να κάνει.

Πώς και πού να κινηθεί για να βοηθήσει τους συμπαίκτες του και να αποδιοργανώσει τους αντιπάλους. Όταν αμύνεται ξέρει πώς και πού πρέπει να κινηθεί για να κλείσει τους χώρους, να παγιδέψει τους αντιπάλους και να κερδίσει την μπάλα. Για αυτό και την εποχή που ο ανταγωνισμός μεγαλώνει, οι χώροι στους αγώνες μειώνονται και το άθλημα γίνεται πιο γρήγορο, καταφέρνει να βρίσκει λύσεις. Καταφέρνει να έχει τον έλεγχο.

Ξέρει ότι το πιο λαμπερό αστέρι σε κάθε ματς είναι η μπάλα. Στο τέλος, πάντα αυτή αποφασίζει. Για αυτό και φροντίζει να της συμπεριφέρεται καλά. Δεν την χτυπάει, την χαϊδεύει. Την παίρνει με το μέρος του και μαζί βασανίζουν τους αντιπάλους. Ξέρει ότι μόνος του, χωρίς του συμπαίκτες του, είναι ένα τίποτα. Καταδικασμένος να αποτύχει. Ξέρει ότι δεν μπορεί να τρέξει πιο γρήγορα από τους αντιπάλους του, ούτε από την μπάλα. Για αυτό και θέλει (κι έχει τις περισσότερες φορές) τον έλεγχο της μπάλας, του χώρου, των αντιπάλων, του ρυθμού και τελικά του αγώνα.

Δεν κάνει μαγικά. Λάθος. Δεν κάνει ζογκλερικά. Δεν επιδεικνύεται. Ολη η μαγεία του κρύβεται στην απλότητα. Κάνει τα βασικά (σχεδόν) τέλεια. Για την υπέρβαση έχει το μυαλό του. Και τους συμπαίκτες του. Το ποδόσφαιρο είναι ένα ομαδικό άθλημα/παιχνίδι που παίζεται με μία μπάλα. Αν μπορείς να την ελέγξεις και να επικοινωνείς με τους συμπαίκτες σου αυξάνεις τις πιθανότητές σου να νικήσεις. Τόσο απλά.

Οι Ολλανδοί, ο Guardiola και η μόδα

Οι Ισπανοί διέθεταν πάντα ποδοσφαιριστές (κυρίως επιθετικούς) με σπουδαία τεχνική. Λατίνοι γαρ. Ποδόσφαιρο όμως τους έμαθαν οι Ολλανδοί. Ο Michels με τον Cruyff. Τους έμαθαν πώς να κινούνται στο γήπεδο, πώς να σκέφτονται, πώς να συνεργάζονται και να επικοινωνούν, πώς να παίζουν. Ειδικά η επίδραση του Cruyff ήταν τεράστια. Τους (απ)έδειξε πως όταν στηρίζεσαι στο μυαλό και στην τεχνική, μπορείς και καλή ομάδα να φτιάξεις και όμορφο ποδόσφαιρο να παίξεις και τίτλους να κατακτήσεις. Έπρεπε όμως να περάσουν μερικά χρόνια για να αρχίσουν να παράγουν παίκτες που θα υπηρετούν το σχέδιο (πιο) σωστά. Επίσης, έπρεπε να μάθουν να κερδίζουν.

Το 2008 το έμαθαν. Και κάπου εκεί, έγιναν μόδα οι μικρόσωμοι (καλά υπάρχουν και μερικοί Xabi, Busquets, Martinez) τεχνίτες παίκτες με οξυδέρκεια. Βασικός εκφραστής του ποδοσφαίρου του Cruyff μέσα στον αγωνιστικό χώρο, ήταν ο Guardiola. Μάλλον με αυτόν άνοιξε ο κύκλος των μεγάλων σύγχρονων Ισπανών χαφ. Κι ύστερα ως προπονητής, έκανε τους Busquets, Xavi, Iniesta μόδα. Όλοι άρχισαν να καταλαβαίνουν την αξία τους ή έστω να τους παίρνουν στην ομάδα τους, ακόμα και αν δεν καταλάβαιναν γιατί είναι χρήσιμοι. Η Ευρώπη γέμισε με Ισπανούς μέσους, που είναι οι καλύτεροι παίκτες των ομάδων τους.

Μόνο μέσοι

Αυτή τη στιγμή, οι Ισπανοί θα μπορούσαν να κατεβάσουν μια 11άδα αποτελούμενη από οχτώ 6άρια, 8άρια, 10άρια και στον πάγκο να έχουν άλλους 6 μέσους και μεσοεπιθετικούς. Ας πούμε ότι παίζουμε football manager. Χρησιμοποιώντας το λατρεμένο 3-4-3, θα έβαζα τους Casillas – Ramos, J. Martinez, Puyol – Busquets, Xavi, Iniesta, Thiago – Isco, Mata, Cesc. Και στον πάγκο εκτός από τον Valdes θα είχα τους Silva, Cazorla, Xabi Alonso, Illaramendi, Benat, Ander Herrera. Προφανώς κι αυτή θα ήταν μια ομάδα με αδυναμίες και προβλήματα, αλλά ποιος θα πόνταρε χωρίς δεύτερη σκέψη εναντίον της;

Ο Andy Roxburgh, πρώην τεχνικός διευθυντής της UEFA, έλεγε πριν λίγους μήνες πως στο ποδόσφαιρο σύντομα να επικρατήσει το σύστημα 4-6-0. Μπροστά από τους 4 αμυντικούς θα παίζουν έξι παίκτες, οι οποίοι θα μπορούν να αμυνθούν, να δημιουργήσουν, να επιτεθούν και να αλλάζουν θέσεις και ρόλους. Πιθανότατα αυτό είναι μια υπερβολή. Οι επιθετικοί δεν πρόκειται να εξαφανιστούν, αλλά είναι ακόμα ένα στοιχείο που φανερώνει πως οι χαφ είναι πιο καθοριστικοί από ποτέ μέσα στον αγωνιστικό χώρο.

Η νέα γενιά

Στο Euro u21 που ολοκληρώθηκε την Τρίτη, οι Ισπανοί έκαναν πλάκα. Πήραν την κούπα με 5 νίκες σε ισάριθμούς αγώνες, σκοράροντας 12 φορές, ενώ δέχτηκαν μόνο 2 γκολ. Αυτή η γενιά είναι αήττητη (η u21 της Ισπανίας συμπλήρωσε 26 ματς χωρίς ήττα). Μαθαίνουν και οι μικροί να νικάνε. Αντίθετα, πι Ολλανδοί που έχουν εξαιρετικά ταλαντούχους παίκτες και κυρίως χαφ, απέτυχαν για ακόμα μια φορά. Όπως και οι Γερμανοί, οι οποίοι βέβαια δεν είχαν μερικούς παίκτες που παίζουν ήδη στους Άνδρες. Στο Ισραήλ πρωταγωνιστές ήταν για ακόμα μια φορά οι μέσοι.

Illaramendi, Thiago, Isco συνθέτουν μια 3άδα που δυνητικά θα μπορούσε να ξεπεράσει τους Busquets, Xavi, Iniesta (Ο Illara ίσως έχει περισσότερες ομοιότητες με τον Xabi Alonso, αλλά επειδή η 3άδα της Barcelona έχει παίξει περισσότερο μαζί βάζω τον Busquets. Και στην τελική μην αφήνετε ποτέ μια λεπτομέρεια να σας χαλάει την ιστορία/σκέψη).

Προσέξτε, δε λέω πως αυτό θα συμβεί, ούτε καν πως είναι ίδιοι παίκτες. Οι ρόλοι τους όμως είναι παρόμοιοι και ταλέντο υπάρχει. Από εκεί και πέρα, μπαίνουν στην εξίσωση πολλοί αστάθμητοι παράγοντες. Εξάλλου ο καθένας παίζει σε διαφορετική ομάδα. Το θέμα είναι πως τα πιτσιρίκια μοιάζουν με βελτιωμένη εκδοχή των παλιών. Το πιο σημαντικό είναι πως υπάρχει συνέχεια. Εξέλιξη.

Ο Illaramendi, που φέτος ουσιαστικά είχε την πρώτη του γεμάτη σεζόν στη Sociedad, είναι ένας παίκτης που μπορεί παίξει τον ρόλο του Busquets, αν και αυτή τη στιγμή όχι στο ίδιο επίπεδο. Δεν αντιλαμβάνεται/διαβάζει το παιχνίδι όπως ο χαφ της Barcelona, ούτε διαθέτει την τεχνική του.

Εχει όμως περισσότερη ενέργεια, είναι πιο αθλητικός, πιο επιθετικός, κάνει περισσότερα πράγματα (αυτό βέβαια έχει να κάνει και με τις απαιτήσεις που έχει η ομάδα του καθενός) και μάλλον είναι πιο δημιουργικός. Σε κάθε περίπτωση, οι Ισπανοί έχουν την πολυτέλεια να διαθέτουν σε αυτή τη θέση (μπροστά από του αμυντικούς δηλαδή) τρεις παίκτες που δεν έχουν συμπληρώσει ακόμα τα 25 τους χρόνια. Busquets, Martinez, Illaramendi. Απλά τρομακτικό. Για τους αντιπάλους.

Ο Isco, που μεγάλωσε στις ακαδημίες της Valencia, αλλά βρήκε στήριξη στην ομάδα της πόλης που γεννήθηκε, στη Malaga, έχει χαρακτηριστεί από πολλούς ως ο νέος Iniesta. Όχι άδικα. Προφανώς και ο άσος της Barcelona έχει περισσότερη χάρη στις κινήσεις του, αλλά ο Iniesta είναι το ποδόσφαιρο, η μαγεία του είναι ξεχωριστή. Ο Isco πάντως έχει φοβερή ικανότητα στο να ντριμπλάρει αντιπάλους και να δημιουργεί καταστάσεις για τους συμπαίκτες του.

Είναι πιο επιθετικός από τον Andresito, πατάει πιο συχνά περιοχή, συνηθίζει να παίζει περισσότερο κοντά στους επιθετικούς παρά στους μέσους και σκοράρει πιο συχνά. Είναι όμως πιο επιπόλαιος, χειρότερος αμυντικός, υστερεί στο διάβασμα του παιχνιδιού κι έχει λιγότερο ποδοσφαιρικό μυαλό.

Ο τρίτος της παρέας είναι και ο καλύτερος. Thiago Alcantara. Ένας ποδοσφαιριστής, που πραγματικά μπορεί να κάνει τα πάντα. Ή τουλάχιστον σου επιτρέπει να φαντάζεσαι πως είναι ικανός για τα πάντα. Για πολλούς ο διάδοχος του Xavi. Το πρόβλημα είναι πως έχει ρήτρα αποδέσμευσης 18 εκατομμυρίων (θα πήγαινε στα 90 αν φέτος έπαιζε 1 ή 2 ματς ακόμα), υπάρχουν αρκετοί ενδιαφερόμενοι και ο παίκτης φαίνεται θέλει επιτέλους να αποκτήσει πρωταγωνιστικό ρόλο. Η Barcelona δεν του εγγυάται πως θα έχει περισσότερο χρόνο συμμετοχής και σύντομα θα είναι βασικός, δεν του κάνει νέο συμβόλαιο και δεν αποκλείεται να τον χάσει. Αν τελικά φύγει, θα μιλάμε για ένα από τα μεγαλύτερα ποδοσφαιρικά εγκλήματα από πλευράς Καταλανών.

Ξέφυγα όμως. Αυτά είναι προβλήματα της Barca. Είναι για άλλο κείμενο. Το θέμα είναι ο Thiago. Ο οποίος βέβαια είναι κι αυτός θέμα για ολόκληρο άρθρο. Για να μην μακρηγορήσω (κι άλλο) θα γράψω τρεις φράσεις. 1) Ο Thiago είναι ο Xavi, ο Iniesta και ο Messi σε ένα. Σε μια υπερβολή. 2) Ο Thiago αποτελεί το μεγαλύτερο παράσημο της Masia γιατί 3) είναι ένα 10άρι από τη Βραζιλία που (έμαθε να) παίζει σαν Ισπανός κεντρικός χαφ, διατηρώντας τα προτερήματα των Βραζιλιάνων. Bonus η πάσα Thiago Alcantara:

Σε όσους αναφέρθηκαν παραπάνω πρέπει να προστεθούν και μερικές δεκάδες ακόμα. Όπως οι De Marcos, Gabi, Suarez, Camacho, Bergara, Canas, Arteta, Romeu, Koke, Canales, Suso, Ruben Pardo αλλά και οι πιο άγνωστοι Sergi Roberto, Sergi Samper, Sergi Gomez, Sarabia, Toral, Chirivella, Fede Vico, Oliver Torres, Jose Rodriguez, Denis Suarez, Saul Niguez. Πιθανότατα ξέχασα ή δεν ξέρω αρκετούς ακόμα.

Μυαλό και τεχνική

Όπως καταλαβαίνετε ο «Ισπανός μέσος» είναι εδώ για να μείνει. Ο βασικός λόγος είναι ένας και τον εξηγεί ο Xabi Alonso: «όλοι έχουμε μια κοινή ιδέα, φιλοσοφία. Διατήρηση της μπάλας στην κατοχή μας, κίνηση γύρω και μακριά από την μπάλα, κίνηση στους κενούς χώρους για να δημιουργήσουμε επικίνδυνες καταστάσεις για τον αντίπαλο».

Κι αυτά μπορούν να τα κάνουν επειδή τα έχουν διδαχτεί για χρόνια στις ακαδημίες των ισπανικών ομάδων. Εκεί όπου δεν κάνουν απλά προπονήσεις, αλλά μαθαίνουν το άθλημα. Αποκτούν ποδοσφαιρική σκέψη και παιδεία. Μαθαίνουν πως τα πιο σημαντικά πράγματα είναι ο έλεγχος της μπάλας και το διάβασμα του παιχνιδιού. Τεχνική και σκέψη: τα συστατικά της επιτυχίας (αυτό μονολεκτικά το λέμε Busquets).

Μέχρι τα 15 δουλεύουν με την μπάλα (σχεδόν) αποκλειστικά. Για να νιώθουν άνετα όταν παίζουν, να αντιδρούν με ψυχραιμία σε καταστάσεις πίεσης. Για να μπορούν να τρέξουν με την μπάλα, να ντριμπλάρουν τον αντίπαλο. Για να αποκτήσουν γρήγορη σκέψη, για να είναι ικανοί να πασάρουν σωστά, γρήγορα και με ακρίβεια. Είπαμε, το παιχνίδι παίζεται με την μπάλα και όταν την έχεις, πρέπει να ξέρεις τι να (την) κάνεις.

Δεν έχει (τόση μεγάλη) σημασία αν είσαι κοντός ή ψηλός, δυνατός ή αδύναμος, γρήγορος ή αργός. Ή μάλλον έχει. Πρέπει να έχεις υψηλό ποδοσφαιρικό iq, ισχυρή προσωπικότητα, γρήγορες αντιδράσεις. Ας τα πει ο Xavi: «Βλέπεις ένα παιδί που κρατάει το κεφάλι του ψηλά, που παίζει την μπάλα με τη μία και σκέφτεσαι ‘ναι αυτός θα τα καταφέρει. Ας επενδύσουμε πάνω του, ας τον διδάξουμε’. Τα πάντα έχουν να κάνουν με τα rondos (σ.σ. αυτό που εμείς λέμε κορόιδο). Rondo, rondo, rondo. Συνέχεια. Είναι η καλύτερη άσκηση. Μαθαίνεις να είσαι υπεύθυνος, να μη χάνεις την μπάλα. Παπ-παπ-παπ-παπ, πάντα ένα άγγιγμα». Αλλά ας μιλήσει η εικόνα (μιλάνε καταλανικά, αλλά η γλώσσα του ποδοσφαίρου είναι μία):

Ταλέντο και προβλήματα

Οι Ισπανοί με τους χαφ τους κατέρριψαν κλισέ κι άλλαξαν το άθλημα. Καθόρισαν πώς (θα) παίζεται και παραμένουν το μεγαλύτερο εργοστάσιο «έξυπνων» παικτών και ειδικότερα μέσων και μεσοεπιθετικών. Αυτό δε σημαίνει πως θα συνεχίσουν να σηκώνουν όποια κούπα βρίσκουν μπροστά τους. Νέες δυνάμεις εμφανίζονται και οι ίδιοι θα αρχίσουν να πληρώνουν λάθη και αδράνειές τους.

Τα πλεονεκτήματα των Γερμανών, ειδικά σε επίπεδο συλλόγων, είναι δεδομένα και τα αναλύσαμε . Οι Ισπανοί έχουν άρρωστο πρωτάθλημα. Προβλήματα οικονομικά, οργανωτικά, οπαδικά, χάνουν πολλούς πρωτοκλασάτους ποδοσφαιριστές, ενώ Barcelona και Real έχουν τα δικά τους θέματα (αγωνιστικά, κρίσεις ταυτότητας, πολιτικές/διοικητικές συγκρούσεις).

Θα μπορούσαν να συνεχίσουν να σηκώνουν κούπες σε εθνικό επίπεδο, αλλά διστάζουν να κάνουν αλλαγές (βλέπε μετάβαση στην επόμενη γενιά), βασικοί τους παίκτες είναι επιβαρημένοι με πολλά ματς τα τελευταία χρόνια, ενώ και ο Del Bosque είναι αρκετά συντηρητικός προπονητής. Θα παραμείνουν ψηλά, θα συνεχίσουν να γεμίζουν την Ευρώπη με ποδοσφαιρικά ταλέντα, αλλά μάλλον η περίοδος της κυριαρχίας τους πέρασε. Βέβαια, έχουν μάθει να νικάνε πλέον…

Όπως και να χει, την εποχή που το ποδόσφαιρο γινόταν πιο γρήγορο, πιο απαιτητικό με λιγότερους χώρους, οι Ισπανοί βρήκαν τη… μέσοι λύση. Βρίσκουν παίκτες που πρώτα από όλα διαθέτουν εξυπνάδα και καλή επαφή με την μπάλα. Τους μαθαίνουν το άθλημα μοντέρνοι προπονητές με γνώσεις και δημιουργούνται… μεσ(σ)οι-ες.

Τον Football Philosopher μπορείτε να τον βρείτε στο Τwitter ως @sokinside και τον διαβάσετε κάθε βδομάδα στο Sport24.gr