Ο χώρος του ποδοσφαίρου, τουλάχιστον στην ελίτ του, δεν έχει ακολουθήσει τις οικονομικές τάσεις της εποχής. Η κρίση δεν έχει αγγίξει τους πλουσιότερους συλλόγους και οι λίγκες πραγματοποιούν διαρκώς νέες, πιο προσοδοφόρες συμφωνίες, είτε χορηγικές είτε τηλεοπτικές, που γεμίζουν κυριολεκτικά με εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ τα ταμεία τους.

Η λάμψη ενός τέτοιου χώρου, όμως, αρκετές φορές σκονίζεται από τις ίδιες τις διαδικασίες που απαιτούνται για να παραμείνει στην επιφάνεια. Κάθε μεταγραφή επιπέδου Γκάρεθ Μπέιλ και Πολ Πογκμπά, απαιτεί διαθέσιμο ρευστό, κάτι που στη νέα τάξη πραγμάτων δεν προβλέπεται. Οι σύλλογοι έχουν συνηθίσει να λειτουργούν στο "κόκκινο", να προχωρούν με αδιάκοπη δανειοδότηση και μπορεί οι τράπεζες να μην κατάφεραν να ακολουθήσουν αυτήν την πορεία, βρέθηκαν άλλοι φορείς που εξυπηρετούσαν στον ίδιο σκοπό.

Επενδυτικές εταιρίες ιδιωτικού κεφαλαίου έστρεψαν το ενδιαφέρον τους στον χώρο του ποδοσφαίρου την τελευταία δεκαετία, εκμεταλλευόμενες το ρυθμιστικό κενό στις κατά τόπους αλλά και στις διεθνείς αθλητικές νομοθεσίες. Το third-party ownership έγινε "κανόνας" σε ολόκληρες χώρες όπως η Βραζιλία, όπου εκτός από τον σύλλογο και τον ίδιο τον ποδοσφαιριστή, δικαιώματα επ' αυτού διατίθενται και σε εταιρίες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται όταν έρχεται η ώρα της μεταγραφής. Ο super agent Ζόρζε Μέντες φέρεται να έχει συνολικό μερίδιο 68% σε όλες τις μεταγραφές που έκαναν Πόρτο, Μπενφίκα και Σπόρτινγκ μεταξύ 2001 και 2010.

Όταν η UEFA αποφάσισε να επιβάλλει ένα πιο λεπτομερές κανονιστικό πλαίσιο λειτουργίας του αθλήματος, από το οποίο εκτοπίζονταν οι "τρίτοι", βρέθηκε νέα μέθοδος στην οποία θα μπορούσαν να έχουν λόγο στη διοίκηση ενός συλλόγου και δη όσον αφορά στη μεταγραφική πολιτική του. Οι "επενδυτές" δεν αγόραζαν μέρος των δικαιωμάτων ενός παίκτη, αλλά δάνειζαν χρήματα στις ίδιες τις ομάδες, για να αγοράσουν ποδοσφαιριστές, αλλά και για να τα αξιοποιήσουν κατά το δοκούν.

Η πρακτική ευδοκίμησε ακόμα και στα πιο εξελιγμένα πρωταθλήματα με τα "κολοσσιαία" τηλεοπτικά συμβόλαια και χρησιμοποιήθηκε (ή υπήρξε απόπειρα να χρησιμοποιηθεί) από συλλόγους όπως η Ρεάλ Μαδρίτης, η Ατλέτικο Μαδρίτης και η Γουέστ Χαμ, οι οποίες μονίμως βρίσκονται στο top-20 του "Money League" της "Deloitte".

Το βιβλίο " Football's Secret Trade" των δημοσιογράφων Άλεξ Νταφ και Ταρίκ Πάντζα ρίχνει φως σε αυτές τις μεθοδεύσεις των κορυφαίων συλλόγων του κόσμου, οι οποίοι για να ενισχύσουν την οικονομική δυναμική τους, καταφεύγουν σε ανεξέλεγκτο δανεισμό από "τρίτους", βάζοντας ως εχέγγυο είτε τα προσδοκώμενα μεταγραφικά έσοδα είτε τα χρήματα από τα μελλοντικά τηλεοπτικά συμβόλαια.

"Η συντριπτική πλειονότητα των συλλόγων απλά δεν έχουν τα χρήματα να πληρώσουν μπροστά", δήλωσε το 2014 ο τραπεζικός δικηγόρος της λονδρέζικης εταιρίας "Farrer & Co.", Μάρτιν Μπλέικ, στο οικονομικό ειδησεογραφικό πρακτορείο " Bloomberg". Οι σύλλογοι που έχουν άμεση ανάγκη ρευστού απευθύνονται σε εταιρίες όπως η "Vibrac Co.", με έδρα τα Βρετανικά Παρθένα Νησιά, ώστε να εξασφαλίσουν δανεισμό κεφαλαίων.

Από το 2011, όταν η βρετανική τράπεζα "Investec", που εστίαζε στις επενδύσεις στο ποδόσφαιρο, αποχώρησε από τον χώρο λόγω του υψηλού ρίσκου, βρετανικοί σύλλογοι όπως η Γουέστ Χαμ, η Σαουθάμπτον κι η Έβερτον στράφηκαν στη "Vibrac Co." για να εξασφαλίσουν κεφάλαια. Το 2013, η Φούλαμ δανείστηκε χρήματα έναντι 19.000.000 ευρώ από μελλοντικά έσοδα από την Premier League και τον Ιανουάριο του 2014 αγόρασε τον Κώστα Μήτρογλου από τον Ολυμπιακό για 15.000.000 ευρώ. Η στενότητα ρευστού ακόμα κι από έναν σύλλογο του πιο πλούσιου πρωταθλήματος του κόσμου αποτυπώνεται από την αποπληρωμή των "ερυθρολεύκων" σε δόσεις για την πώληση του κορυφαίου Έλληνα επιθετικού.

Κώστας Μήτρογλου (AP Photo/Rui Vieira)

Η "Vibrac Co.", η οποία δανείζει ποσά με τόκο μεταξύ 6,5% και 10%, χρηματοδότησε τη Ρέντινγκ κατά το ίδιο έτος, με την αγγλική ομάδα να βάζει ως ενέχυρο 14.000.000 ευρώ από τις πληρωμές δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ που προσφέρει οι Premier League στις τρεις ομάδες που υποβιβάζονται κάθε χρόνο (parachute payments). Παρ' όλα αυτά, τα οικονομικά προβλήματα της αγγλικής ομάδας οδήγησαν σε αλλαγή ιδιοκτησιακού καθεστώτος, με την "Vibrac Co." να μετέχει στις διαπραγματεύσεις ως πιστώτρια εταιρία, όπως επιβεβαίωσε ο εκ των διευθυντών του συλλόγου, Ίαν Γουντ Σμιθ. Στις 19 Σεπτεμβρίου 2014 ο σύλλογος πέρασε στα χέρια του Ταϊλανδού Ναρίν Νιρουτινανόν, χωρίς να γίνεται γνωστό τι συνέβη με την αποπληρωμή της "Vibrac Co.".

Η εταιρία "Mousehole Ltd", επίσης με έδρα στα Βρετανικά Παρθένα Νησιά, φέρεται να προσέφερε δανεισμό σε ισπανικές και γερμανικές ομάδες, αφού βάσει αρχείων της "JG Funding Ltd", σύναψε συμφωνίες με Ατλέτικο, Χετάφε, Λα Κορούνια, Εσπανιόλ και Χέρτα. Οι σύλλογοι της Primera Division αδυνατούσαν να βρουν κεφάλαια από τους εγχώριους τραπεζικούς οργανισμούς, οι οποίοι είχαν διακόψει τους επισφαλείς δανεισμούς εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. Η χρηματοδότηση αναζητήθηκε σε "τρίτους" φορείς, όπως η "Mousehole Ltd", η οποία μετέφερε αποφορολογημένα ποσά στη χώρα από την λονδρέζικη "JG Funding y Rights & Media Funding Ltd", μέσω του "φορολογικού παραδείσου" που χρησιμοποιούσε ως έδρα.

Η "Mousehole Ltd" θα μπορούσε να είναι υπεύθυνη και για την πιο ακριβή μεταγραφή στην ιστορία του ποδοσφαίρου από το 2013 μέχρι το 2016, όταν το ρεκόρ του Γκάρεθ Μπέιλ κατέρριψε ο Πολ Πογκμπά. Η Ρεάλ Μαδρίτης απευθύνθηκε σε αυτήν την offshore αναζητώντας κεφάλαιο για τα 100.000.000 ευρώ που ζητούσε η Τότεναμ για τον Ουαλό ποδοσφαιριστή, ωστόσο εν τέλει βρήκε τη λύση όταν τα "σπιρούνια" δέχθηκαν να εισπράξουν το ποσό σε τέσσερις ετήσιες δόσεις, με τον Φλορεντίνο Πέρεθ να έρχεται σε συμφωνία με τέσσερις ισπανικές τράπεζες (Santander, BBVA, Popular, Sabadell) για χορήγηση δανείου.

Συνολικά, μεταξύ 2011 και 2016, η "Vibrac Co." και η "Mousehole Ltd" φέρονται να προσέφεραν δανεισμό 120.000.000 ευρώ ετησίως προς ποδοσφαιρικούς συλλόγους και να κέρδιζε 70.000.000 ευρώ κάθε χρόνο από τον τοκισμό των κεφαλαίων.

Ο "ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ" ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΔΑΝΕΙΣΜΟΥΣ

Οι εταιρίες και οι διαδικασίες ήταν γνωστές εδώ και χρόνια. Αυτό που δεν είχε αποκαλυφθεί ποτέ, είναι τα φυσικά πρόσωπα πίσω από αυτές τις δύο εταιρίες. Η κείμενη επιχειρηματική νομοθεσία στα Βρετανικά Παρθένα Νησιά προβλέπουν ότι μία παράκτια εταιρία μπορεί να ιδρυθεί μόνο με έναν μέτοχο, ο οποίος δεν χρειάζεται να καταχωρήσει κάποιο στοιχείο δημοσίως, δεν απαιτούνται ετήσιοι ισολογισμοί που έχουν ελεγχθεί από το κράτος και η αποκάλυψη δεδομένων δεν είναι υποχρεωτική, σύμφωνα με την " AS".

Η έρευνα των δύο δημοσιογράφων, όμως, κατέληξε σε ένα πρόσωπο, το μοναδικό φυσικό πρόσωπο πίσω τόσο από την "Vibrac Co." όσο και από την "Mousehole Ltd", τις δύο offshore που ουσιαστικά αποτελούν τον "αιμοδότη" του παγκοσμίου ποδοσφαίρου!

Ο άνθρωπος αυτός είναι ο Άγγλος Μάικλ Τέιμπορ, ο οποίος είναι 75 ετών, γεννημένος στο Λονδίνο και το portfolio του περιλαμβάνει επιχειρήσεις, τζόγο και άλογα κούρσας!

Γιος υαλουργού, ο Τέιμπορ ουσιαστικά δημιούργησε την περιουσία του από προμήθειες ως bookmaker. Το 1968 δανείστηκε 30.000 λίρες για να αγοράσει δύο χρεοκοπημένα πρακτορεία στοιχηματισμού και αντέστρεψε τα δεδομένα. Η επέκταση της επιχείρησής του έφτασε μέχρι τα 114 πρακτορεία, τα οποία πούλησε το 1995 στην "Gala Coral Group Ltd" έναντι 27.000.000 λιρών.

Μάικλ Τέιμπορ (AP Photo/Michel Euler)

Το πάθος του με τις ιπποδρομίες ήταν άσβεστο και άντεξε ακόμα κι όταν -σύμφωνα με τη Wikipedia- τιμωρήθηκε δια βίου το 1970 (η ποινή μετατράπηκε σε τρία χρόνια αποκλεισμού), επειδή φέρεται να πλήρωσε αναβάτες για να αποσπάσει πληροφορίες. Θεωρείται από τους πλέον κερδισμένους παίκτες ιπποδρομιακού στοιχήματος και αγόρασε το πρώτο άλογό του το 1973 έναντι 2.850 λιρών.

Η ανέλιξή του στον χώρο ήταν τέτοια που έγινε συνέταιρος στην "Coolmore Stud", την εταιρία του Τζον Μάγκνιερ, του πιο επιδραστικού ανθρώπου στον χώρο των ιπποδρομιών παγκοσμίως και μεγαλομετόχου για ένα διάστημα της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, προτού πουλήσει το μερίδιό του στον Μάλκολμ Γκλέιζερ το 2005.

Τον Μάιο του 2014, ο Τέιμπορ μπήκε και στον χώρο του διαδικτυακού στοιχήματος, αγοράζοντας το 100% των μετοχών της ιστορικής βρετανικής εταιρίας "Victor Chandler International", η οποία μετονομάστηκε και λειτουργεί πλέον ως "BetVictor".

Μοιράζει τον χρόνο του μεταξύ Μονακό και Νησιά Μπαρμπέιντος, όπου είναι συνιδιοκτήτης πολυτελούς ξενοδοχείου, είναι παντρεμένος από το 1975 και έχει έναν γιο, ο οποίος απασχολείται στις επιχειρήσεις του πατέρα του, μεταξύ άλλων στον χώρο των media.

ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Ο ΜΟΝΟΣ

Ο Τέιμπορ δεν αποτελεί τον μοναδικό δανειστή των κορυφαίων ποδοσφαιρικών συλλόγων. Την ίδια τακτική ακολουθούν κι άλλες επενδυτικές εταιρίες, οι οποίες ανταποκρίνονται στα αδηφάγα αιτήματα των ομάδων για ακόμη περισσότερο ρευστό, για ακόμα μεγαλύτερα μπάτζετ.

Παρότι οι εγχώριες ομοσπονδίες επιχειρούν να βάλουν "φρένο" σε τέτοιου είδους δραστηριότητες, "παραθυράκια" θα υπάρχουν πάντα. Η UEFA ήδη έχει απαγορεύσει το "third-party ownership", ενώ η Αγγλία από το 2018 θα αναγκάζει όποιον επενδυτή επιθυμεί να δανείσει χρήματα σε κάποιον σύλλογο, να εγγράφεται στις βρετανικές φορολογικές αρχές και να αποδέχεται εγγυήσεις μόνο επί μελλοντικών τηλεοπτικών εσόδων και όχι επί μεταγραφικών εσόδων (το τελευταίο μέτρο εφαρμόζεται ήδη).

"Θέλουν να κάνουν συμφωνίες με μεγαλύτερη διαφάνεια από την πλευρά των ανθρώπων που δανείζουν τα χρήματά τους σε συλλόγους. Υπάρχει μία αντίληψη ότι ορισμένα από τα funds που δανείζουν κεφάλαια δεν είναι όσο διαφανή θα έπρεπε να είναι", πρόσθεσε ο Μπλέικ, ο οποίος εργάζεται ως σύμβουλος τόσο σε ποδοσφαιρικούς συλλόγους, όσο και σε τέτοιου είδους επενδυτικές εταιρίες.

Οι συστημικές τράπεζες είχαν αποσυρθεί από τη δανειοδότηση στο ποδόσφαιρο, επηρεασμένες από τον αντίκτυπο της οικονομικής κρίσης στην Ευρώπη. Οι εξωτραπεζικοί επενδυτικοί φορείς στους οποίους στράφηκαν οι σύλλογοι πόνταραν στα ολοένα αυξανόμενα έσοδα από τα τηλεοπτικά συμβόλαια κυρίως στις μεγάλες ποδοσφαιρικά χώρες και δικαιώθηκαν, με συνέπεια οι παραδοσιακές τράπεζες να επιστρέφουν σταδιακά στον χώρο.

Παρ' όλα αυτά, οι σύλλογοι εξακολουθούν να προτιμούν offshore εταιρίες και επενδυτικά funds για τη χρηματοδότησή τους. "Οι τράπεζες είναι πιο αργές, επειδή εμπλέκουν περισσότερους δικηγόρους, περισσότερο έλεγχο και μεγαλύτερη αποστροφή κινδύνου", καταλήγει ο Μπλέικ.

Εταιρίες, όμως, όπως η "Doyen Sports" με έδρα στη Μάλτα, η οποία μεταξύ 2013 και 2014 είχε χρηματοδοτήσει συλλόγους με περισσότερα από 150.000.000 ευρώ και είχε "παρεισφρήσει" στα κέντρα αποφάσεων της Ατλέτικο, της Μονακό και άλλων συλλόγων, δεν διστάζουν να χορηγήσουν κεφάλαια πολύ πιο άμεσα (μία τέτοια ενέργεια μπορεί να ολοκληρωθεί ακόμα και μέσα σε 24 ώρες) και με λιγότερες εγγυήσεις και ελέγχους.

Η "Doyen Sports" συχνά εισέπραττε ως αντάλλαγμα για δάνειο ποσοστά από την επόμενη μεταγραφή ενός ποδοσφαιριστή (πχ. αυτό συνέβη με τη μεταγραφή του Ρανταμέλ Φαλκάο από την Πόρτο στην Ατλέτικο), ωστόσο από το 2008, όταν απαγορεύτηκε αυτή η πρακτική στην Αγγλία, συχνά ως "αντάλλαγμα" τοποθετούσε ανθρώπους της στα διοικητικά συμβούλια συλλόγων ή σε άλλες καίριες θέσεις, που καθόριζαν την πολιτική και τα μεταγραφικά της ομάδας, πάντα προς το συμφέρον της εταιρίας.

Πίτερ Κένιον (AP Photo/Matt Dunham)

Πέντε τέτοιες εταιρίες εδρεύουν σε έναν άλλον "φορολογικό παράδεισο", το Τζέρσεϊ (ημιαυτόνομο νησί μεταξύ Αγγλίας και Γαλλίας), με σύμβουλό τους τον Πίτερ Κένιον, τον πρώην εκτελεστικό διευθυντή της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ (2000-2003), της Τσέλσι (2003-2009), ο οποίος συνεργάζεται με τον κορυφαίο ατζέντη Ζόρζε Μέντες (ο Πορτογάλος συνεργάζεται στενά και με την "Doyen Sports") και μαζί έχουν επενδύσει περίπου 120.000.000 ευρώ για την αγορά οικονομικών δικαιωμάτων ποδοσφαιριστών.

Το φαινόμενο απλώνει τα δίχτυα του σε όλη την Ευρώπη και μπορεί οι κινεζικές επενδύσεις να προκάλεσαν πανικό σε αυτές τις επενδυτικές εταιρίες, η απόφαση της κυβέρνησης της χώρας να ρυθμίσει την αλόγιστη σπατάλη των τελευταίων δύο ετών στο ποδόσφαιρο, άφησε ξανά πρόσφορο έδαφος στις offshore εταιρίες να ανακτήσουν ρόλο κορυφαίου χρηματοδότη των ποδοσφαιρικών συλλόγων.

Photo credits: AP Photo/Michel Euler