Ο αγαπημένος μου αγώνας: Ελλάδα - Σοβιετική Ένωση, όταν άλλαξαν όλα
Το σύννεφο καπνού που σκέπαζε το παρκέ, τα δύο πακετα τσιγάρα στα δημοσιογραφικά. Ο Γιάννης Φιλέρης επιστρέφει στο ΣΕΦ τον Ιούνιο του 1987 και γράφει για το Ελλαδα - Σοβιετική Ένωση, τον αγώνα που άλλαξε τα πάντα.
O αγαπημένος μου αγώνας θα μπορούσε να είναι κάλλιστα ο πρώτος που παρακολούθησα, παρέα με τον συγχωρεμένο κυρ Βασίλη, τον πατέρα μου. Ένα ντέρμπι Ολυμπιακού-Παναθηναϊκού στο Καραϊσκάκη το μακρινό 1977. Μου’ χε κάνει τρομερή εντύπωση το πράσινο του χορταριού και τα χρώματα στις φανέλες των δυο ομάδων, καθώς η εικόνα στην τηλεόραση ήταν ασπρόμαυρη και δεν ξέραμε καν πως είναι να βρίσκεσαι πραγματικά στο γήπεδο.
Δυο χρόνια αργότερα είδα και το πρώτο ματς μπάσκετ στη ζωή μου. Πάλι αιώνιο ντέρμπι, Παναθηναϊκός-Ολυμπιακός τελικός Κυπέλλου μπάσκετ, μπροστά σε 30.000 κόσμο (19.317 εισιτήρια, ρεκόρ μέχρι σήμερα στο θεσμό), όταν πηδούσαμε από τον Αρδηττό για να δούμε δωρεάν τα ματς στο Καλλιμάρμαρο.
Αλλά για όνομα. Όσοι έχουμε βρεθεί, εκείνο το μαγικό βράδυ στο ΣΕΦ, δεν πρόκειται να ξεχάσουμε ποτέ το αγαπημένο μας παιχνίδι. Και δεν μπορεί να είναι άλλο εκτός απ’ αυτό που έγινε ορόσημο του ελληνικού αθλητισμού και ολοκλήρωσε μια από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις όλων των εποχών.
Το Ελλάδα-Σοβιετική Ένωση 103-101 στις 14 Ιουνίου του1987 άλλαξε τη ζωή όλων μας. Όσων εμπλέκονταν δηλαδή με το μπάσκετ, είτε άμεσα, είτε έμμεσα.
ΠΑΡΑΛΗΡΗΜΑ ΧΑΡΑΣ, ΣΧΕΔΟΝ ΑΛΛΟΦΡΟΣΥΝΗΣ
Θυμάμαι ακόμη τη λήξη του ματς, μόλις ο Γιοβάισα αστόχησε στο τρίποντο από τη γωνία. Πάνω στην καρέκλα των δημοσιογραφικών θεωρείων, όρθιος να πανηγυρίζω, μια οθόνη τηλεόρασης που βλέπαμε τα στατιστικά, πεταμένη στο έδαφος, ένα παραλήρημα χαράς σχεδόν … αλλοφροσύνης. Ήμουν μόλις 20 ετών και έπρεπε να αρχίσω να γράφω το κείμενο για τον τελικό και να το στείλω (με … φαξ) στα γραφεία της "Πρώτης", της εφημερίδας που εργαζόμουν τότε.
Στο βιβλίο "Τίποτα Δεν μας Σταμάτησε", που βγάλαμε (το 2017) με την Physical Goods της 24Media, περιγράφω την σκηνή: "Λίγο μετά μεσάνυχτα της 14ης και 15ης Ιουνίου του 1987, δακτυλογραφώ σε μια κόκκινη γραφομηχανή brother το κείμενο που δεν πρόκειται να ξεχάσω ποτέ. Είναι το παιχνίδι της ζωής μας. Ο τελικός του Ευρωμπάσκετ, για την εφημερίδα Πρώτη. Ακόμη και τώρα τρέμουν τα χέρια μου. Πώς τα κατάφερα, πότε τελείωσα, ένας Θεός ξέρει. Θυμάμαι ότι το Κέντρο Τύπου είχε αδειάσει, μπορεί να ήμουν κι ο τελευταίος που θα έστελνε φαξ…"
Ακόμη κι εκείνοι που δεν είχαν γεννηθεί να δουν αυτό τον αγώνα, αποκλείεται να μην έχουν ρίξει, έστω και μια μικρή ματιά στο YouTube. Να μην ξέρουν τι συνέβη, πως η Ελλάδα μια χώρα σχεδόν … ανύπαρκτη στον παγκόσμιο χάρτη του μπάσκετ, έφτασε στο θαύμα, κατακτώντας το χρυσό μετάλλιο στο Ευρωμπάσκετ.
ΝΑ ΘΥΜΑΣΑΙ ΤΑ ΠΑΝΤΑ
Ο Γκάλης, ο Γιαννάκης, ο Φασούλας, ο Φάνης. Ο μακαρίτης πια, Κώστας Πολίτης. Όλοι οι άλλοι, παίκτες, προπονητές, παράγοντες. Ο κόσμος. Ο Φίλιππος Συρίγος, που έφυγε κι αυτός από τη ζωή, να φωνάζει «είναι το τέλος», να θυμάται χωρίς λόγο τον … Σαμπόνις και όλη η πολιτική ηγεσία του τόπου, για πρώτη φορά στα χρονικά, να κάνει παρέλαση από τα επίσημα ενός γηπέδου…
Σαράντα πέντε λεπτά αγωνίας. Το παιχνίδι, σα να μην μας έφταναν όλα, πήγε στην παράταση χάρη στις δυο εύστοχες βολές του Λιβέρη Ανδρίτσου. Το καλάθι του Γιοβάισα στο τέλος δεν μετρούσε ξεκάθαρα κι ας φώναζε ο συνταγματάρχης (άλλος μακαρίτης, πόσοι αλήθεια έφυγαν όλα αυτά χρόνια) Γκομέλσκι, πριν του κατεβάσει το χέρι ο Νίκος Λινάρδος.
Πολλές φορές η μνήμη μου, με προδίδει. Δύσκολα μπορώ να θυμηθώ λεπτομέρειες αγώνων, που έχω δει και θαυμάζω πραγματικά τους συναδέλφους ή άλλους ανθρώπους από τους οποίους δεν έχει ξεφύγει το παραμικρό. Αλλά απ’ αυτό το ματς τα θυμάμαι όλα.
Τα συνθήματα: "Τίποτα, τίποτα δεν μας σταματά, το Κύπελλο θα πάρουμε με τον τσαμπουκά", το "Ε-οοοοπ" (στις ελεύθερες βολές, για να μπουν μέσα), "Ελλαδάρα-ομαδάρα", το διαχρονικό "Εδώ θα γίνει ο τάφος σας". Το "Είσαι μαλάκας" (εναντίον των διαιτητών, κυρίως του Ισπανού Σαντσίθ, που σφύριξε κάνα δυο ανύπαρκτα φάουλ, ειδικά το πέμπτο εναντίον του Γιαννάκη δεν υπήρχε) ήταν και το πιο … σκληρό απ’ όλα, γιατί όλα ήταν ακόμη πιο "αγνά", σχεδόν ανοργάνωτα ακόμη και στην εξέδρα, όπου το σύνθημα έβγαινε εκείνη την ώρα…
Τις διαφημιστικές πινακίδες μέσα στο παρκέ: Ομόλογα ΕΤΒΑ, SEAT Ibiza, Cooper (τσιγάρα, ακόμη επιτρεπόταν η διαφήμισή τους, ακόμη και σε αθλητικά γεγονότα), McDonalds και METAXA
Το αδιαχώρητο στο ΣΕΦ: Από τα πρώτα δέκα λεπτά, ένα σύννεφο καπνού είχε σκεπάσει το παρκέ, αφού όλοι κάπνιζαν αρειμανίως. Προσωπικά πρέπει να έκανα σχεδόν ένα πακέτο. Εντάξει, δυο … όταν τελείωσα το κείμενο, για την εφημερίδα. Η ατμόσφαιρα απίστευτη, σε σχέση με τα όσα έχω δει τα επόμενα χρόνια ήταν "εκκλησία" και η δήλωση Γκομέλσκι περί Μαυριτανίας ακούγεται πολύ πιο τραβηγμένη.
ΟΙ ΜΥΘΟΙ ΠΟΥ ΔΙΕΛΥΣΕ Ο ΤΕΛΙΚΟΣ
Αυτός ο αγώνας, εν τω μεταξύ, διέλυσε ένα σωρό μύθους, που ενδεχομένως να ακούτε, ή να διαβάζετε ακόμη…
Η Ελλάδα ήταν η ομάδα του Γκάλη: Ναι αλλά όχι μόνο του τρομερού Νικ, που στον τελικό βάζει και το απίθανο καλάθι με το τριπλό σπάσιμο της μέσης, μπροστα από Πανκράσκιν και περικυκλωμένος από άλλους τρεις Σοβιετικούς. Ωστόσο, στο πρώτο ημίχρονο ο Παναγιώτης Φασούλας κάνει το ματς της ζωής του, ενώ το παιχνίδι επί της ουσίας το κερδίζει (και) ο πάγκος της ομάδας.
Ο Μέμος Ιωάννου, λόγω και των φάουλ του Γιαννάκη, έπαιξε περισσότερο από ποτέ, ο Λιβέρης Ανδρίτσος ήταν καθοριστικός, ακόμη και ο Μιχάλης Ρωμανίδης που χρησιμοποιείται έχει συμβολή στην επικράτηση…
Δεν υπήρχαν συστήματα και τακτικές: Λάθος, μεγάλο. Ο Πολίτης είχε πολλές παρεμβάσεις στη διάρκεια του αγώνα. Στο δεύτερο ημίχρονο έπαιξε την πιο πολλή ώρα με τρεις γκαρντ, έβαλε τον Φάνη στο 4 για να χωρέσει και ο Ανδρίτσος, προφύλαξε τη θέση του σέντερ, παρότι ο Φασούλας και Καμπούρης είχαν από νωρίς πολλά φάουλ.
Το ότι ο σέντερ της ομάδας εκτελεί τις νικητήριες βολές στο τέλος, είναι μια επιβεβαίωση της άριστης διαχείρισης από τον Έλληνα προπονητή.
Και ο Γκομέλσκι, ωστόσο, πάλεψε το ματς. Ξεκίνησε με τον Βολκόφ στο 4, για να έχει πλεονέκτημα στα πόδια του Ουκρανού απέναντι στον Καμπούρη, στη συνέχεια έπαιζε με δίδυμους πύργους (Τκατσένκο-Γκομπόροφ), ενώ στο πρόσωπο του γερο-Γιοβάισα βρήκε τον ιδανικό "κρυφό" εκτελεστή.
ΑΛΛΑΞΕ ΤΑ ΠΑΝΤΑ
Μα πάνω απ’ όλα αυτός ο αγώνας άλλαξε τα πάντα. Πρώτα το μπάσκετ, μετά τα υπόλοιπα σπορ. Το έπος του Ευρωμπάσκετ έδωσε όραμα και πνοή σε χιλιάδες παιδιά που ασχολιόντουσαν με τον αθλητισμό. Ακόμη και των ατομικών αθλημάτων…
Δεν ξέρω αν θα γινόταν το ίδιο, σε περίπτωση που αποδεικνύονταν μοιραία τα δυο τρίποντα του Βάλτερς όταν πήγε το ματς 96-90, λίγο πριν από το τέλος. Ή αν ευστοχούσε ο Γιοβάισα στο τέλος. Αν αυτή η έκρηξη που ακολούθησε θα είχε την ίδια ένταση, σε περίπτωση που ο Γιαννάκης δεν σήκωνε ψηλά το Κύπελλο και απλά φορούσαν όλοι το αργυρό μετάλλιο στο στήθος.
Δεν έγινε ούτε το ένα, ούτε το άλλο. Όλα τελείωσαν, όπως έπρεπε. Ο τίμιος γίγαντας, Αργύρης Καμπούρης, ευστόχησε, ο Γιοβάισα αστόχησε και μια άλλη αθλητική Ελλάδα, την επόμενη μέρα το πρωί, άρχιζε μια τελείως διαφορετική πορεία…