Βεβαίως το γήπεδο της Μακάμπι ονομάζεται εδώ και κάμποσα χρόνια "Menora Mivtachim Arena", αλλά εγώ που είμαι παραδοσιακός, κολλημένος και και... υποχόνδριος τύπος, συνεχίζω να το αποκαλώ "Γιαντ Ελιάου" βαδίζοντας πάντα στα χνάρια μιας ατάκας του Μανώλη Μαυρομάτη. "Έτσι μας το είπανε, έτσι σας το λέμε", αμ πώς;

Έτσι το είπανε σε όλες τις ελληνικές ομάδες που το έχουν επισκεφθεί και η κάθε μια από αυτές έχει να διηγηθεί ένα σωρό από ιστορίες, άλλες ευχάριστες και άλλες λυπητερές.

Το "Γιαντ Ελιάου" εγκαινιάσθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου του 1963 με τον φιλικό αγώνα ανάμεσα στις εθνικές ομάδες του Ισραήλ και της Γιουγκοσλαβίας (σκορ 69-64), ενώ δέκα πέντε μήνες αργότερα κατεγράφη στα κιτάπια της Ιστορίας η πρώτη ελληνική παρουσία.

Η παρθενιά της ΑΕΚ

Το ημερολόγιο έγραφε 7 Δεκεμβρίου του 1964, όταν, στο πλαίσιο του Κυπέλλου Πρωταθλητριών, η ΑΕΚ γνώρισε την ήττα από τη Μακάμπι με 74-67, αλλά στη ρεβάνς επιβλήθηκε με 64-53 και προκρίθηκε στην επόμενη φάση.

Ιδού οι συνθέσεις των δυο ομάδων σε αυτό το ιστορικό (για τα δρώμενα του ελληνικού μπάσκετ) ματς:

ΜΑΚΑΜΠΙ: Κοέν Μιντζ 23, Στάρκμαν 16, Μπεν μπασάτ 8, Φρις 8, Κλάιν 7, Αβιντάν 5, Γκολοβέι 3, Νάθανελ 2, Φρέιταγκ 2. Προπονητής: Ρόζιν

ΑΕΚ: Ζούπας 8, Λαρεντζάκης 7, Αμερικάνος 18, Βασιλειάδης 5, Τρόντζος 19, Μόσχος 6, Νικητόπουλος, Χρηστέας 4. Προπονητής: Πανταζόπουλος.

Στα χνάρια της ΑΕΚ βάδισαν τα επόμενα χρόνια ο Άρης τη σεζόν 1966-67 (σκορ 71-101), ο Παναθηναϊκός τη σεζόν 1971-72 (στον πρώτο αγώνα μετά την ανακαίνιση του γηπέδου, 81-80 χάρη στο τέχνασμα του Μουρούζη με την άστοχη βολή του Κέφαλου, ώστε να αποφευχθεί η παράταση και τη σεζόν 1974-75 (80-113), ο Ολυμπιακός τη σεζόν 1976-77 (75-101) και πάει λέγοντας.

Ου παντός πλειν ες Τελ Αβίβ

Για το άντρο της Μακάμπι (το οποίο κατατάσσεται από πολλούς στο Νο 1 των πιο παραδοσιακών, μπασκετικών, φλογερών και παραγωγικών σε ντεσιμπέλ εδρών) ίσχυε ό,τι και για την Κόρινθο, σύμφωνα με την αρχαιοελληνική αποφθεγματική φράση. Ου παντός πλειν εκεί!

Όχι μονάχα για τις ελληνικές, αλλά για όλες τις ευρωπαϊκές ομάδες, το "Γιαντ Ελιάου" έμοιαζε με ένα απόρθητο κάστρο: με ένα πραγματικό "άβατον", που για να το αλώσουμε χρειάσθηκε να περάσουν είκοσι χρόνια καρτερίας και αποτυχημένων αποπειρών, από την παρθενική επίσκεψη της ΑΕΚ μέχρι τη σεζόν 1983-84.

Σε αυτή την εικοσαετία η Μακάμπι υποδέχθηκε τέσσερις ελληνικές ομάδες και πέτυχε εννέα νίκες σε ισάριθμα ματς, με συνολική διαφορά 203 πόντων (μέσος όρος 22.5): 4-0 με τον Παναθηναϊκό, 2-0 με τον Άρη, 2-0 με τον Ολυμπιακό και 1-0 με την ΑΕΚ.

Ο μάταιος θρίαμβος του Άρη

Πότε αξιωθήκαμε ως ελληνικό μπάσκετ να δούμε χαρά στα σκέλια μας σε αυτό το γήπεδο-ταμπού; Στις 3 Νοεμβρίου του 1983, αλλά δυστυχώς εκείνη η τεράστια και σε κάθε περίπτωση ιστορική νίκη του Άρη απέβη μάταια!

Μέχρι εκείνο το βράδυ η "ομάδα του λαού" είχε υποστεί μόλις δυο νίκες σε πενήντα εντός έδρας αγώνες που είχε δώσει τα τελευταία οκτώ χρόνια! Μια εβδομάδα νωρίτερα (27 Οκτωβρίου) είχε περάσει από το Αλεξάνδρειο νικώντας τον Άρη με 68-62, αλλά ο (αυτοσυστηνόμενος ως «βουλγάρικο κεφάλι») Γιάννης Ιωαννίδης δεν είχε χάσει τις ελπίδες του για το θαύμα της πρόκρισης.

Όντως εκείνο το βράδυ οι Αρειανοί όρμησαν σαν καμικάζι στο "Γιαντ Ελιάου" και κατάφεραν να το αλώσουν νικώντας τους Μακκαβαίους, που είχαν στον πάγκο τους τον Σβι Σερφ με 76-75, ωστόσο αποκλείσθηκαν λόγω του -6 στον πρώτο αγώνα.

Το "Mea Culpa" του Ιωαννίδη

Εβδομήντα δυο ώρες αργότερα (6 Νοεμβρίου) ο Άρης γνώρισε την ήττα από τον ΠΑΟΚ στο ντέρμπι του ελληνικού πρωταθλήματος με 69-62 και πολλά χρόνια αργότερα ο "Ξανθός", ο οποίος συνήθως διεκδικεί για τον εαυτό του το αλάθητο του Πάπα, με άφησε άφωνο με μια αποκάλυψη του:

"Λοιπόν, στη ζωή ο οιοσδήποτε πρέπει να αναγνωρίζει τα λάθη του και ένα από τα μεγαλύτερα στην καριέρα μου ήταν ότι έβαλα την ομάδα μου να... σκοτωθεί στο Τελ Αβίβ για μια νίκη χωρίς αντίκρισμα και πλήρωσα πολύ ακριβά αυτή την ξεροκεφαλιά μου"!

Όντως την πλήρωσε διότι παρά τη νίκη του επί του ΠΑΟΚ στον δεύτερο γύρο, ο Άρης ισοβάθμησε στη λήξη της κανονικής περιόδου με τον Παναθηναϊκό από τον οποίο ηττήθηκε στο μπαράζ της Κέρκυρας και μάλιστα έχασε μέσα σε μια εβδομάδα δυο τίτλους: το πρωτάθλημα και το κύπελλο στον τελικό των κουρεμένων κεφαλιών από τον ΠΑΟΚ.

Τού βγήκε σε καλό όμως αυτό το διπλό χουνέρι, διότι το ίδιο καλοκαίρι άρπαξε και ανέβασε στη Θεσσαλονίκη τον Παναγιώτη Γιαννάκη!

Οι συνθέσεις του αγώνα στο Τελ Αβίβ:

ΜΑΚΑΜΠΙ: Αροέστι 4, Λάσοφ 6, Πέρι 12, Μπέρκοβιτς 16, Κάντμαν 6, Σίλβερ 6, Μπρικόφσκι 16, Κράμερ 8.

ΑΡΗΣ: Γκάλης 31, Γούντλαντ 4, Κοκολάκης 8, Φιλίππου 11, Μακ Νιλ 16, Παραμανίδης 2, Δοξάκης 4.

Ο Γιαννάκης, ο Τέρνερ, η Γλυκερία και ο πασατέμπος

Μετά το 75-76 της 3ης Νοεμβρίου του 1983 ο Άρης υπέστη τρεις απανωτές ήττες στο "Γιαντ Ελιάου", ακολούθησαν άλλες δυο που γνώρισαν ο ΠΑΟΚ και το Περιστέρι, ενώ η δεύτερη ομάδα η οποία άλωσε αυτό το γήπεδο ήταν στις 2 Φεβρουαρίου του 1994 ο Πανιώνιος στον προημιτελικό του Κυπέλλου Κόρατς με σκορ 77-74, σε ένα ματς στο οποίο οργίασαν και αποθεώθηκαν από το κοινό ο Παναγιώτης Γιαννάκης και ο Χένρι Τέρνερ (με 25 πόντους έκαστος) ενώ είχε μείνει άποντος (0/6 σουτ σε 37 λεπτά) ο Φάνης Χριστοδούλου!

Το μετέδιδα εκείνο το ματς στην ΕΡΤ και δεν θα ξεχάσω ποτέ την τρομερή ατμόσφαιρα, που μάλιστα είχε επενδυθεί μουσικά με τραγούδια της δημοφιλέστατης στο Ισραήλ Γλυκερίας, όπως επίσης ότι σε κάποια στιγμή που οι θεατές τσατίστηκαν με ένα σφύριγμα του Ιταλού διαιτητή Στέφανο Κατσάρο του πέταξαν (όχι αναπτήρες η κέρματα ή μπουκάλια, αλλά) πασατέμπο και ηλιόσπορο!

Ο "Ιστορικός" είχε επιβληθεί της Μακάμπι και στη Νέα Σμύρνη με 92-72 και προκρίθηκε με τα τσαρούχια του στον "εμφύλιο" ημιτελικό όπου αποκλείστηκε από τον μετέπειτα τροπαιούχο ΠΑΟΚ.

Ο κόκκινος Κρανίου Τόπος

Απόψε (22/11, 21:05 Novasports Prime, LIVE από το SPORT24) λοιπόν ο Ολυμπιακός επιστρέφει σε ένα γήπεδο που (δεν υπερέβαλα στην εισαγωγή μου γράφοντας ότι) αποτελεί τον δικό του Κρανίου τόπο!

Πράγματι το "Γιαντ Ελιάου" μοιάζει με έναν Γολγοθά τον οποίο μάλιστα ανέβηκε δυο φορές μέχρι τη σταύρωση του: πρώτα στις 21 Απριλίου του 1994 με την ήττα του στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών από τη Τζουβεντούτ Μπανταλόνα με 59-57 και ύστερα στις 13 Απριλίου του 2006 όταν έχασε στο τσακ την πρόκριση στο Final 4 της Πράγας!

Σε εκείνη τη best-of-three σειρά των playoffs η Μακάμπι που είχε το πλεονέκτημα έδρας νίκησε στον πρώτο αγώνα με 87-78, ενώ ο Ολυμπιακός απάντησε στο Νέο Φάληρο με 76-70.

Από τον Ζάρκο στον Παπαμακάριο

Ο τρίτος αγώνας εξελίχθηκε σε ένα συγκλονιστικό θρίλερ, το οποίο κρίθηκε στο άστοχο τρίποντο του Μανώλη Παπαμακάριου που έμελλε να στοιχειώσει τους "ερυθρόλευκους", όπως οι χαμένες βολές του Ζάρκο Πάσπαλι και το σουτ του συχωρεμένου του Ρόι Τάρπλεϊ δώδεκα χρόνια πριν στο ίδιο γήπεδο!

Στο ίδιο γήπεδο, αλλά σε διαφορετικό καλάθι! Σε αυτό το Game 3 ο Χρήστος Χαρίσης με τρίποντο έβαλε μπροστά τον Ολυμπιακό (69-71), ωστόσο η Μακάμπι απάντησε με σερί 5-0 και προηγήθηκε με 74-71. Ο Τάιους Εντνι και ο Σοφοκλής Σχορτσανίτης με 2/4 βολές μείωσαν σε 74-73, ο Γουίλι Σόλομον στα 24 δευτερόλεπτα έβαλε 2/2 για το 76-73 και οι Πειραιώτες είχαν μια ολόκληρη επίθεση για να ισοφαρίσουν και να διεκδικήσουν την πρόκριση τους στην παράταση.

Ο Έντνι πάσαρε την μπάλα στον Παπαμακάριο, αυτός αστόχησε στο τρίποντο από τη γωνία, ο (μετέπειτα παίκτης του Ολυμπιακού) Νίκολα Βούιτσιτς κατέβασε το ριμπάουντ και δέχθηκε αμέσως φάουλ: έβαλε τη μία βολή, "έγραψε" το 77-73 και τετέλεσται!

Το "We are on the map" και η γνωριμία του 1976

Ο Ολυμπιακός που σε σύνολο 35 αγώνων κόντρα στη Μακάμπι έχει να επιδείξει 18 νίκες και 17 ήττες, αντάμωσε για πρώτη φορά μαζί της πριν από 46 χρόνια, στο πλαίσιο του ομίλου της προκριματικής φάσης, μαζί με τη Σινουντίνε Μπολόνια και τη Ντινάμο Βουκουρεστίου.

Μάλιστα εκείνη τη σεζόν (1976-77) οι Ισραηλινοί διάνυσαν όλο τον δρόμο και στέφθηκαν πρωταθλητές Ευρώπης για πρώτη φορά στην ιστορία τους, νικώντας στον τελικό στη "Χάλα Πιονίρ" την Μομπιλτζίρτζι Βαρέζε με 78-77.

Ήταν τότε που ο αρχηγός της Ταλ Μπρόντι είπε μια κουβέντα που έμεινε στην Ιστορία και κατέστη σύνθημα για τη Μακάμπι και για το ισραηλίτικο έθνος. "We are on the map! And we are staying on the map – not only in sports, but in everything", (είμαστε στον χάρτη και θα μείνουμε στον χάρτη, όχι μόνο στα σπορ, αλλά παντού), όπερ και εγένετο!

Στις 14 Οκτωβρίου του 1976 στον Πειραιά ο Ολυμπιακός το πάλεψε στο πρώτο ημίχρονο και μάλιστα προηγήθηκε με 35-34, αλλά στη συνέχεια υπέκυψε στην ανωτερότητα των γηπεδούχων και ηττήθηκε με 90-74.

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ: Γιατζόγλου 15, Μελίνι 10, Διάκουλας 18, Μπαρλάς 15, Κόνορ 4, Ράμμος 10, Κοκορόγιαννης 2. Προπονητής: Κώστας Μουρούζης

ΜΑΚΑΜΠΙ: Σβαρτς 5, Μπρόντι 3, Αροέστι 2, Μπέρκοβιτς 15, Γκρίφιν 16, Σίλβερ 22, Μποουτράιτ 7, Πέρι 20. Προπονητής: Ραλφ Κλάιν

Στον αγώνα του δευτέρου γύρου στις 4 Νοεμβρίου του 1976 στο «Γιαντ Ελιάου» οι Ισραηλινοί είχαν εύκολη δουλειά και επικράτησαν με 101-75 (ημίχρονο 60-32).

ΜΑΚΑΜΠΙ: Μένκιν 6, Σβαρτς 4, Μπρόντι 16, Μπέρκοβιτς 22, Γκρίφιν 10, Σίλβερ 8, Μποουτράιτ 11, Πέρι 24.

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ: Μελίνι 4, Κόνορ 17, Ράμμος 6, Διάκουκας 20, Γιατζόγλου 24, Σισμανίδης 4

Η μόνη νίκη στην εξάδα

Δυο χρόνια αργότερα (1978-79) οι δυο τους συναντήθηκαν και πάλι, μάλιστα η Μακάμπι ήταν το μοναδικό θύμα του Ολυμπιακού στους δέκα αγώνες που έπαιξε στην τελική φάση του Κυπέλλου Πρωταθλητριών! Με το καλημέρα στον όμιλο των έξι ομάδων, στις 10 Ιανουαρίου του 1979 στο "Παπαστράτειο" οι πρωταθλητές Ελλάδος επιβλήθηκαν των Ισραηλινών με 79-77 (44-44). Οι συνθέσεις:

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ: Γιατζόγλου 16, Καστρινάκης 22, Διάκουλας 10, Μελίνι 8, Τζένκινς 23, Μπαρλάς, Σισμανίδης. Προπονητής: Μουρούζης

ΜΑΚΑΜΠΙ: Μπέρκοβιτς 8, Σίλβερ 12, Μποουτρλάιτ 10, Πέρι 18, ΜακΚράκεν 15, Αροέστι 54, Σβαρτς 6, Μένκιν 2. Προπονητής: Κλάιν

Στις 15 Φεβρουαρίου του 1979 στο «Γιαντ Ελιάου» ο πέλεκυς έπεσε βαρύς και η Μακάμπι πήρε το αίμα της πίσω για την ήττα στον Πειραιά αναγκάζοντας τον Ολυμπιακό σε μια συντριπτική ήττα με 95-51 (ημίχρονο 45-26). Οι συνθέσεις:

ΜΑΚΑΜΠΙ: Μπέρκοβιτς 17, Πέρι 18, Μποουτράιτ 18, ΜακΚράκεν 10, Αροέστι 4, Σβαρτς 12, Μένκιν 14, Κέρεν 2.

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ: Γιατζόγλου 22, Καστρινάκης 4, Μελίνι 4, Διάκουλας 4, Τζένκινς 11, Ραφτόπουλος 6, Σισμανίδης.