Ραντεβού με το δράμα;
Ο τελικός του 50. Το maracanazo. Τα φαντάσματα του Ζίγκια και του Μπαρμπόσα, ή απλά ένας ημιτελικός όπου παίζει η Βραζιλία με τη Γερμανία; Ο Αντώνης Καρπετόπουλος πήγε στο Μουσείο του ποδοσφαίρου του Σάο Πάολο και δίνει τις απαντήσεις
Εχει νόημα να επισημάνει κανείς ότι στον αποψινό τελικό η απουσία του Νεϊμάρ μπορεί να κάνει τη Βραζιλία πιο αδύνατη στην επίθεση, αλλά πολύ πιο λειτουργική στη μεσαία γραμμή; Αξίζει να τονίσει κάποιος ότι ο Λεβ προβληματίζεται (και το δείχνει) για το πώς θα χρησιμοποιήσει καλύτερα το Μίλερ, τη θέση του οποίου αλλάζει; Όλα αυτά θα απαντηθούν σε λίγες ώρες, αλλά στη Βραζιλία δεν υπάρχει ημιτελικός Βραζιλία – Γερμανία: η Βραζιλία παίζει κόντρα στα φαντάσματά της.
Ως φιλοξενούμενος αποδέχομαι για μια φορά τη λογική της: απόψε ο αντίπαλος δεν είναι η Γερμανία, είναι η μοίρα. Μια πρόσφατη επίσκεψή μου στο μουσείο της ιστορίας του βραζιλιάνικου ποδοσφαίρου στο Σάο Πάολο επιβεβαίωσε την υποψία μου ότι σε αυτή την παράξενη χώρα περισσότερο σημαντικός αγώνας κι από τους πέντε τελικούς που έδωσαν στη Βραζιλία τον τίτλο του παγκόσμιου πρωταθλητή, είναι ένας που χάθηκε: αυτός του ΄50.
Εδώ για πρώτη φορά είδα και είκοσι λεπτά καθαρά στιγμιότυπα του μοναδικού αυτού αγώνα, στον οποίο η Ουρουγουάη του Ζίγκια βούβανε το νεόχτιστο Μαρακανά και τους 174 χιλιάδες (!) οπαδούς που ήταν παρόντες, προσφέροντας τους κάτι που παραμένει στη βραζιλιάνικη ιστορία αξεπέραστα πικρό: μια εθνική ήττα.
Η ήττα που πληγώνει
Η Βραζιλία είναι μια νεότατη χώρα και από το 1889, όταν και ανακηρύχτηκε σε αβασίλευτη δημοκρατία, μπορεί να γνώρισε κάμποσες δικτατορίες, αλλά δεν έχει πάρει μέρος σε μεγάλους πολέμους: η ήττα από την Ουρουγουάη παραμένει ένα είδος μοναδικής εθνικής τραγωδίας. Έριξα μια ματιά στις προθήκες του μεγαλύτερου βιβλιοπωλείου του Σαο Πάολο, που βρίσκεται στην Avenida Paulista δίπλα από το μουσείο Μοντέρνας Τέχνης. Βρήκα οκτώ βιβλία για το Σένα, τρια για τον Πελέ, τέσσερα για το Γκαρίντσα, τρία για την ιστορία της Κορίνθιανς, πολλές βιογραφίες του Ζίκο και του Ρονάλντο και τουλάχιστον δεκαπέντε βιβλία για την ήττα του 50!
Για τη νίκη της Βραζιλίας στον τελικό του 70 έχει γραφτεί ένα – κι αυτό από ένα Άγγλο, που ισχυρίζεται ότι στο Μεξικό είδε το καλύτερο ποδόσφαιρο στην ιστορία του κόσμου. Μπορεί να είναι κι έτσι, αλλά αυτό απασχολεί τους Βραζιλιάνους ελάχιστα. Αντίθετα η ανάμνηση εκείνης της ήττας ακόμα συζητιέται: στη συμπλήρωση των 50 χρόνων από εκείνη την τραγωδία η εφημερίδα Ζορναλ ντο Μπραζίλ κυκλοφόρησε μια ειδική έκδοση με τίτλο «η μέρα της ήττας».Εγινε ανάρπαστη.
με πρωτοσέλιδα «παγκόσμιοι πρωταθλητές»: υπάρχει στο εθνικό τους μουσείο.
Είναι αλήθεια πως ο δημοσιογράφος και σκηνοθέτης Ζοάο Λουίς με εντολή της κυβέρνησης ξαναμόνταρε τα πλάνα του τελικού, έφτιαξε το πράγμα έτσι ώστε να φαίνεται ότι κέρδισε η Βραζιλία και, χάρη σε αυτό το μοντάζ, στο εσωτερικό της χώρας έμαθαν μόνο μετά από μήνες ότι η Ουρουγουάη ήταν πρωταθλήτρια: πήγαιναν σινεμά έβλεπαν τα επίκαιρα και πανηγύριζαν! Είναι αλήθεια ότι αυτό που είναι για τους Βραζιλιάνους το απόλυτο δράμα, στην Ουρουγουάη δεν σημαίνει και πολλά - πράγμα που τους τρελαίνει!
αρνούνται να τη διώξουν από το μυαλό τους.
Οι Αργεντίνοι για να τους πικάρουν ονόμασαν την ήττα του 50, «μαρακανάτσο», «φιάσκο στο Μαρακανά»: οι Βραζιλιάνοι υιοθέτησαν την έκφραση. Το κακό είναι ότι το σήμερα μοιάζει πολύ με το τότε.
Το 50 η Βραζιλία είχε μια ακμάζουσα οικονομία, αλλά η ανάπτυξη δεν βοηθούσε το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού να βελτιώσει τη ζωή του και υπήρχε ένα υπόγειο αλλά μεγάλο αντικυβερνητικό μένος: όπως και τώρα. Η Βραζιλία ήταν φαβορί για τον τίτλο, αλλά προβλημάτιζε κιόλας: όπως και τώρα. Τώρα δεν έχει απέναντι της την Ουρουγουάη, αλλά ένα αντίπαλο μεγαλύτερο, την σκληρή Γερμανία. Η διαφορά είναι ότι τώρα ο κόσμος έχει επίγνωση των ορίων της ομάδας: είναι προετοιμασμένος για το δράμα, όχι γιατί η Γερμανία είναι καλύτερη (με τον αντίπαλο, είπαμε, δεν ασχολείται σοβαρά ποτέ κανείς), αλλά γιατί η Σελεσάο δεν πείθει. Η απώλεια του Νεϊμάρ και η απουσία του Τιάγκο Σίλβα ίσως απλά απαλύνουν τον πόνο.
Εκτός αν η μοίρα θέλει να ζήσουν ένα δεύτερο «Μαρακανάτσο» και κρατά το πικρό φιλάνε για το τέλος. Γιατί πικρό θα είναι το φινάλε πολύ φοβάμαι….