7 Ιουλίου 2006. Ο Γιόνας Μπιόρκμαν συντρίβεται με 6/2-6/0-6/2 στον ημιτελικό του Γούιμπλεντον από το Ρότζερ Φέντερερ. Η συνέντευξη τύπου που ακολουθεί είναι χαλαρή και το κλίμα μεταξύ των δύο φιλικό. Ο Φέντερερ προσπαθεί να κάνει το Μπιόρκμαν να νιώσει καλύτερα τονίζοντας την αξία του και αποδίδοντας τη νίκη στην καλή του μέρα. Και ο Μπιόρκμαν ανταποδίδει:
« Είμαι πολύ ευχαριστημένος που είχα την καλύτερη θέση μέσα στο στάδιο για να δω πως παίζεται το σχεδόν τέλειο τένις».

Μεταξύ όμως αστείου και σοβαρού η έμφαση είναι πάντα στο σοβαρό και αυτό εννοούσε ο Μπιόρκμαν. Ο Ρότζερ Φέντερερ εδώ και τρία χρόνια παίζει το καλύτερο τένις στον κόσμο και τόσο κοντά στο τέλειο όσο κανένας στην ιστορία του αθλήματος.

Η κατάρριψη του ρεκόρ που κατείχε ο Πιτ Σάμπρας με 160 συνεχόμενες εβδομάδες στο Νο 1 της παγκόσμιας κατάταξης είναι μόνο η αρχή. Στα 25 του χρόνια, ο Ρότζερ Φέντερερ είναι σε τροχιά να καταρρίψει σχεδόν όλα τα ρεκόρ του αθλήματος και ίσως να πετύχει αυτό που δεν έχει πετύχει κανείς εδώ και 38 χρόνια: Ένα Γκραν Σλαμ.

Κενό εξουσίας και πραξικοπήματα



Η ενθρόνιση του Φέντερερ ήρθε σε μια «περίεργη» εποχή για το ανδρικό τένις. Κενό εξουσίας και απουσία μεγάλων παικτών. Κανένας τόσο στα μάτια των φιλάθλων όσο και μέσα στα κορτ (court) δεν φαινόταν ικανός να καλύψει το κενό που άφησε ο Πιτ «Πίστολ» Σάμπρας.

Από το 1996 μέχρι και το 2000, επτά τενίστες προσπάθησαν να πάρουν τα ηνία του αθλήματος και να κατακτήσουν την περίοπτη θέση στο Νο1 της παγκόσμιας κατάταξης της ATP: Αντρέ Άγκασι, Τόμας Μούστερ, Μαρτσέλο Ρίος, Κάρλος Μόγια, Γεβγένι Καφέλνικοφ και Πατ Ράφτερ κατάφεραν με σύντομα πραξικοπήματα να ρίξουν τη νόμιμη κυβέρνηση αλλά όχι και να παραμείνουν στην εξουσία. Το Νο1 άλλαξε χέρια πάνω από 10 φορές. Κάθε φορά όμως γυρνούσε στα χέρια του Πιτ για να κλείσει ο ίδιος 6 συνεχόμενες χρονιές στη κορυφή του αθλήματος.

Η νέα τάξη πραγμάτων



Με την αλλαγή του συστήματος κατάταξης, που διέγραφε τους πόντους της προηγούμενης χρονιάς και μετέτρεψε το ΑΤΡ σε κούρσα πρωταθλήματος, ο γέρο-Πιτ εκθρονίστηκε μια και έξω. Αν και τη χαρά της κορυφής γεύτηκε για λίγο ο Μάρατ Σάφιν, ο Γκουστάβο Κουέρτεν, ο Λέιτον Χιούιτ (2) και ο Άντι Ρόντικ κέρδισαν τα τέσσερα πρώτα «πρωταθλήματα». Ωστόσο δεν κατάφεραν να δείξουν τη ποιότητα που απαιτείται για να παραμείνουν εκεί. Για να έρθει τελικά το 2004 και η εδραίωση του Ρότζερ Φέντερερ στην κορυφή για πάνω από τρία χρόνια.

Ρότζερ ναι! Αλλά γιατί;



Εδώ θα γίνω λίγο βαρετός μπαίνοντας σε τεχνικές αναλύσεις. Το σύγχρονο τένις βασίζεται κυρίως στην ταχύτητα και το «βάρος» του χτυπήματος. Οι συνθετικές ρακέτες επιτρέπουν «βαρύτερα» χτυπήματα σε πιο αντίξοες γωνίες. Αυτό γίνεται με το περίφημο τόπσπιν (topspin), το φάλτσο δηλαδή της μπάλας σε άξονα παράλληλο με το έδαφος. Με την ίδια ταχύτητα και γωνία, μια μπάλα χωρίς τόπσπιν μπορεί να βρεθεί στις κερκίδες, ενώ με τόπσπιν εντός των γραμμών. Αυτό σημαίνει ότι οι παίκτες κερδίζουν πόντους από τη βασική γραμμή (baseline) χωρίς να ανεβαίνουν στο φιλέ για να βρουν ανοικτό γήπεδο.

Ο Ιβάν Λέντλ, αν και δεν ήταν ο πρωτομάστορας της βασικής γραμμής, έβαλε το τόπσπιν στο παιχνίδι. Μέχρι τότε ο Κόνορς και ο Μποργκ, φαινόμενα δύναμης για την εποχή τους, χτυπούσαν «ξερά» και για να κερδίζουν πόντους έπρεπε είτε να κάνουν βολέ κοντά στο φιλέ (serve n volley) είτε να περιμένουν στη βασική γραμμή και να χάσει ο αντίπαλος τους. Ο Πιτ Σάμπρας εφάρμοζε κατά κανόνα το παιχνίδι στο φιλέ ενώ ο Ναδάλ και οι περισσότεροι νέοι το παιχνίδι από τη βασική γραμμή.

Γιατί τους έβγαλε όλους λάθος

Αν είναι έτσι, τότε τι είναι αυτό που κάνει το παιχνίδι του Φέντερερ τόσο σπουδαίο; Ούτε τους μύες του Ναδάλ έχει, ούτε το πιο γρήγορο σερβίς για να παίξει κοντά στο φιλέ! Σύμφωνα με το συγγραφέα Ντέιβιντ Γουάλας, ο Φέντερερ κατέδειξε τη μονομέρεια με την οποία παιζόταν και παίζεται το παιχνίδι και εισήγαγε το στοιχείο της ποικιλίας. Αυτό που έιχε ο δικός μας, ο Φάνης: Τα έκανε όλα μέσα στο γήπεδο! Ήταν all-around.

Γιατί βλέπει «καλύτερα»



Το τένις εκτός από διαγωνισμός δύναμης είναι και διαγωνισμός ακρίβειας. Πολλοί μιλάνε για «παιχνίδι» εκατοστών αναφερόμενοι στις ακρίβεια με την οποία ένας παίκτης κυνηγάει τις γραμμές για να κερδίσει πόντους. Στις συνθετικές ρακέτες, όμως, τα πράγματα είναι κάπως διαφορετικά. Το μεγαλύτερο «κέντρο» (sweetspot) επιτρέπει χτυπήματα πέρα από το γεωμετρικό κέντρο της ρακέτας και λόγω της μεγαλύτερης αναπήδησης που έχει η μπάλα στο δίχτυ, τη μεγαλύτερη σημασία έχει ο «χρονισμός».

Όταν ένας παίκτης περιμένει την μπάλα έχει στη διάθεση λιγότερο από μισό δευτερόλεπτο για να αντιληφθεί την τροχιά της και να αντιδράσει. Φέρνοντας τη ρακέτα στη σωστή γωνία (μερικές μοίρες από την κατακόρυφο) επιδιώκει να δώσει όσο περισσότερο «βάθος» και «βάρος» γίνεται. Μικρές διαφορές στο «χρονισμό» θα φέρουν μεγαλύτερες διαφορές στη γωνία κρούσης και τεράστιες διαφορές στη ταχύτητα και την τροχιά της μπάλας.

Αυτό, ωστόσο, δεν είναι κάτι που γίνεται με συνειδητή σκέψη αλλά με χιλιάδες ώρες προπόνησης ώστε ο εγκέφαλος να μάθει να εκτελεί αντανακλαστικά. Κάποιοι παίκτες φαίνονται ότι είναι πιο προικισμένοι από τους άλλους και στον τομέα αυτό ο Φέντερερ υπερισχύει κατά κράτος: Αντιλαμβάνεται δηλαδή πολύ μικρότερα διαστήματα χρόνου και απόστασης από τους αντιπάλους του. Είναι κιναισθητικά ανώτερος!

Η ανωτερότητα του Φέντερερ σε super-slow-motion video



Γιατί η «αδύναμη» του πλευρά είναι η πιο δυνατή

Αλλά ο Ρότζερ δεν είναι μόνο υπερφυσικές ικανότητες. Είναι ένας αρτίστας σε μια σκηνή που όλοι κοιτάνε να βγάλουν χρήμα με τυποποιημένα σκετσάκια. Όταν όλοι πλέον κάνουν μπάκχαντ (ανάποδο χτύπημα - backhand) με τα δύο χέρια αυτός επιμένει με το ένα. Ο μονόχειρας δηλαδή στους διπλούς. Αυτό σημαίνει ότι βάζει ρακέτα στη μπάλα πιο δύσκολα από την αδύναμη πλευρά, έχει μεγαλύτερο ποσοστό λάθους και παίζει πιο δύσκολα τη βασική γραμμή. Και εκεί είναι που σηκώνεσαι και τον χειροκροτάς. Τα αβίαστα λάθη του είναι πάντα τα λιγότερα και οι κερδισμένοι πόντοι πάντα οι περισσότεροι.

Ο Σάμπρας ήταν ένας από τους σπουδαίους μονόχειρες του μπάκχαντ. Αλλά με το σερβίς (service) που είχε (εξού και Πίστολ Πιτ) έκανε τελείως διαφορετικό παιχνίδι: «Κατασκήνωνε» στο φιλέ και μοίραζε βολέ για κυρίως πιάτο και σμας (smash) για επιδόρπιο. Είναι εύκολο να κόψεις μια μπάλα ψηλά στο φιλέ αλλά εξαιρετικά δύσκολο να βάλεις τόπσπιν από τη βασική γραμμή χωρίς να κάνεις πολλά λάθη. Και αυτό είναι το δεύτερο μεγάλο πλεονέκτημα στο μπάκχαντ του Φέντερερ. Μπορεί να χτυπήσει επίπεδα, να βάλει τόπσπιν, να κόψει από όλα τα σημεία του γηπέδου. Το μόνο που υστερεί είναι το ψηλό μπάκχαντ, αλλά αν το έκανε και αυτό με το ένα χέρι...

Γιατί ο Ρότζερ είναι ωραίος



Αν συνδυαστούν τα δύο καταλαβαίνει κανείς την ομορφιά που έχει φέρει στο άθλημα ο Ρότζερ. Στο παιχνίδι του ότι η ωμή δύναμη δεν είναι παν. Η ακρίβεια, η χάρη, η δημιουργική σκέψη είναι αυτά που κερδίζουν τους πόντους. Με την τεχνική του κατάρτιση μπορεί να αλλάζει το ρυθμό και την ταχύτητα της μπάλας, να «ανακατεύει» το παιχνίδι αλλάζοντας τα σπιν, να «στρώνει» τους γουίνερ (κερδισμένες μπαλιές – winner) μερικά χτυπήματα πριν, αλλά και να εξαπολύει τις στάνταρ κανονιές που βγάζουν όλοι οι άλλοι από γωνίες σώματος που κανείς δεν περιμένει. Η τενιστική του ευφυΐα είναι η δική του προσωπική επανάσταση στο άθλημα.

Θα το κάνει το Γκραν Σλαμ;



Το Γκραν Σλαμ είναι η νίκη και στα τέσσερα μεγάλα τουρνουά στην ίδια χρόνια: Αυστραλιανό Όπεν, Ρολάν Γκάρος, Γουίμπλεντον και Αμερικάνικο Όπεν. Και αυτό το έχουν καταφέρει μόνο δυο τενίστες (Don Budge, 1938 και Rod Laver,1962 και 1969) πριν από αρκετές δεκαετίες.

Αν και τίποτα δεν αποκλείεται, οι πιθανότητες του Φέντερερ για κάτι τέτοιο είναι κάτι λιγότερο από λίγες. Πέρυσι έφτασε πολύ κοντά κερδίζοντας τα γρήγορα Όπεν και συμμετέχοντας στον τελικό του Γαλλικού. Η διαφορά του όμως στη χωμάτινη επιφάνεια από το Ναδάλ ήταν πολύ μεγάλη.

Σήμερα τα λεφτά είναι πολλά και ακολούθως οι παίκτες που τα διεκδικούν. Για τα λεφτά επίσης υπάρχει πολύ μεγαλύτερη εξειδίκευση. Οι ειδικοί στο χώμα μετά βίας καταφέρνουν κάτι καλό στις σκληρές επιφάνειες ενώ οι μάστερς στο γρασίδι με τα βίας καταδέχονται να προπονηθούν για το Ρολάν Γκάρος.

Όσο ολοκληρωμένος και αν είναι ο Φέντερερ, είναι εξαιρετικά δύσκολο να προσαρμόζεται σε διαφορετικές επιφάνειες μέσα στην ίδια χρονιά ώστε αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τους «επιστήμονες» κάθε επιφάνειας. Και το αν θα διατηρηθεί σε τέτοιο επίπεδο φυσικής κατάστασης, ώστε να δώσει στον εαυτό του αρκετές ευκαιρίες για να πετύχει το Γκραν Σλαμ, μένει να απαντηθεί. Φέτος πάντως είναι η καλύτερη του ευκαιρία. Οψόμεθα.

Φέντερερ εναντίον Σάμπρας



Οι συγκρίσεις έχουν πάντα ένα αδύνατο σημείο: Τα στατιστικά! Πόσα Γκραν Σλαμ, πόσοι επαγγελματικοί τίτλοι, πόσες εβδομάδες στο Νο1, πόσες εβδομάδες χωρίς ήττα; Και με τα στατιστικά είναι δυνατόν να κάνεις το μαύρο άσπρο.

Στο σνούκερ για παράδειγμα, ο πιο επιτυχημένος πρωταθλητής είναι ο Στίβεν Χέντρι με 7 παγκόσμιους τίτλους. Όσοι, όμως, παρακολουθούν το άθλημα λένε ότι, αν ο Χέντρι είχε ποτέ παρακολουθήσει το καλό παιχνίδι του Ρόνι Ο Σάλιβαν, θα έπρεπε να είχε επιστρέψει τα κύπελλα του στην Ομοσπονδία. Και Άιρτον Σένα με Μίκαελ Σουμάχερ;

Κατ’ αναλογία, ο Πιτ Σάμπρας είναι σίγουρα ο πιο επιτυχημένος παίκτης όλων των εποχών. 14 Γκραν Σλαμ τουρνουά, 64 επαγγελματικούς τίτλους στο σύνολο (μονά) και 286 εβδομάδες συνολικά στο Νο1 της ΑΤΡ. Από την άλλη ο Φέντερερ έχει προς το παρόν 10 Γκραν Σλαμ, είναι σε τροχιά να σπάσει τα 14 του Σάμπρας αλλά το ρεκόρ των συνολικών εβδομάδων στο Νο1 είναι πολύ μακριά.

Και αυτό για δυο λόγους: Με το νέο σύστημα βαθμολόγησης ο Φέντερερ θα χρειαστεί περισσότερο από δύο χρόνια πλήρους κυριαρχίας, βδομάδα προς βδομάδα, για να κάνει αυτό που ο Σάμπρας έκανε τρία χρόνια. αθροίζοντας του βαθμούς κάθε χρονιάς και κερδίζοντας μόνο το Γούιμπλεντον για τρία χρόνια. Επιπλέον, οι ανταγωνιστικοί αντίπαλοι είναι πολλοί περισσότεροι από ό,τι στη δεκαετία του 1990.

Ο καλύτερος αθλητής όλων των εποχών;

Οι συγκρίσεις γίνονται ακόμη πιο δύσκολες όταν αφορούν αθλητές από διαφορετικούς χώρους και αθλήματα με διαφορετικές απαιτήσεις. Συγκρίσεις έχουν επιχειρηθεί με το Μάικλ Τζόρνταν, τον Τάιγκερ Γούντς (γκολφ), το Μίκαελ Σούμαχερ, το Στίβεν Χέντρι και τον Τζάνγκιρ Καν (σκουός). Και αν βάλουμε πάλι το κριτήριο των αριθμών, κυρίως τους παγκόσμιους τίτλους και τα έτη διάρκειας στην κορυφή, χάνει από όλους.

Υπάρχουν όμως ποιοτικές διαφορές που δεν είναι μετρήσιμες. Πως θα μπορούσαν να συγκριθούν τα τρία ATP Championships Race του Φέντερερ με τις 6 κούπες του Μάικλ Τζόρνταν; Η ομάδα στο μπάσκετ μπορεί να καλύψει τα ντεφορμαρίσματα ενός αθλητή αλλά αν ο Φέντερερ δεν είναι σε καλή μέρα θα χάσει. Αυτό δείχνει την αξία κάποιου που κατοικεί μονίμως στην κορυφή για τρία χρόνια. Και στην κακή του μέρα είναι μια κλάση πάνω από τους υπόλοιπους.

Πηγαίνοντας σε πιο γνώριμα νερά, στα ατομικά αθλήματα, είναι επίσης δύσκολο να συγκριθούν τα 10 Γκραν Σλαμ του Φέντερερ με τα 12 κύρια πρωταθλήματα του Τάιγκερ Γουντς ή τα 7 παγκόσμια του Στίβεν Χέντρι. Στο γκολφ και το τένις ο πρωταθλητισμός συνεχίζεται και μετά τα τριάντα. Αντίθετα στο τένις ο χρόνος είναι αμείλικτος με τη φυσική κατάσταση και κανείς δε νικάει τη φυσική φθορά μετά τα 28.

Κανείς δε διαφωνήσει όμως ότι ο Φέντερερ είναι εδώ και μια τριετία ο κορυφαίος αθλητής σε όλα τα σπορ. Ναι χάνει! Όπως όλοι οι τενίστες και ειδικά στο χωμάτινο. Αλλά η συχνότητα με την οποία κερδίζει τίτλους τα τελευταία τρία χρόνια είναι ανήκουστη για οποιονδήποτε αθλητή, σε οποιοδήποτε άθλημα, σε οποιαδήποτε εποχή.